ترجمه ترکی «مثنوی مولانا» رونمایی شد

این جلسه با حضور محمدعلی موحد، توفیق سبحانی، حجابی قیرلانغیچ (کیرلان قیچ) و عمر فاروق ارگزن در مرکز فرهنگی شهر کتاب برگزار شد.

در ابتدای این جلسه علی اصغر محمدخانی مولوی و مثنوی را میراث مشترک میانه تمام جوامع بشری و انسانی در جهان به ویژه کشورهای دارای فرهنگ دیرین مانند افغانستان، ایران، ترکیه، ازبکستان و تاجیکستان عنوان کرد.

او گفت: از ۷۰ سال پیش که مولوی در  این قونیه مستقر شد و مثنوی را آفرید شرح های زیادی به ویژه در ایران و ترکیه بر روی آن انجام گرفته است جلسه امروز نیز به مناسبت ترجمه دوباره مثنوی به زبان ترکی استانبولی توسط حجابی مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آنکارا تشکیل گشته است.

به گفته محمدخانی پیوند میان ایران و ترکیه از زمان سلجوقیان بیشتر شده است.  همچنین بیشترین ترجمه آثار ادبی ایرانی به زبان ترکی در 100 سال گذشته انجام گرفته است. امسال پل ادبی ایران و ترکیه نیز موقعیت ویژه ایجاد کرده تا پیوست فرهنگی این دو کشور بیشتر شود.

وی همچنین به رونمایی کتاب جدید موحد در اسفندماه امسال در چند شهر ترکیه خبر داد در پایان اظهار امیدواری کرد در شرایطی که امروز جهان پر از خشونت است مولوی حلقه وصلی برای درک یکدیگر و ایجاد دنیایی بهتر باشد.

محمد خانی همچنین از انعقاد قراردادی میان انتشارات حجه با مدیریت عمر فاروق ارگزن که در این جلسه حضور داشت و انتشارات هرمس برای ترجمه متقابل آثار کشورهای ترکیه و ایران و انتشار آن در آینده خبر داد.  

ترجمه منظم مثنوی با اوزان سنتی شعر قدیم ترکی و هم تراز با وزن شعر فارسی

حجابی قیرلانغیچ (کیرلان قیچ) در این جلسه در مورد ادبیات فارسی و مثنوی معنوی در ترکیه صحبت کرد. به گفته او زبان فارسی قدمتی دیرینه در کشور ترکیه دارد و از نیرویی شگفت انگیز در بین اقشار مختلف جامعه ترکیه برخوردار است. در دوره عثمانی فارسی یکی از زبان های رایج فرهنگی در این کشور بود و در مدارس عثمانی در کنار زبان عربی و ترکی، زبان فارسی آموزش نیز داده می شد. در این کلاس ها مثنوی مولانا و بوستان و گلستان سعدی تدریس می شد.  در این دوران نیاز به توجه فراوان به زبان فارسی نبود زیرا همگی سطح باسواد جامعه با این زبان آشنا بودند و برای دیوان صائب تبریزی، سعدی و حافظ شرح های مختلفی نوشته شده بود.

وی گفت: در دوره جمهوریت که البفا عوض شد، زبان ترکی از ریشه های خود فاصله گرفته و نیاز به ترجمه حاصل شد. به همین دلیل مترجمین و اساتید به ترجمه مثنوی معنوی و دیگر آثار کلاسیک فارسی اقدام کردند بطوری در زمان عثمانی و ترکیه جدید200 شرح و ترجمه بر مثنوی معنوی نوشته شده است. در دوره عثمانی سلیمان نحیفی و دوران جمهوری طاهر المولوی، عبدالباقی گولپینارلی، چلبی که یکی از نوادگان مولانا است مثنوی معنوی را ترجمه کردند. 

طبق توضیحات وی در سال ۲۰۰۷ که از طرف یونسکو به عنوان سال مولانا انتخاب شده بود در ترکیه در مورد مولانا شناسی و مثنوی شناسی تحقیقات بسیاری انجام گرفت و ترجمه های بسیاری انجام شد. از جمله آن ها ترجمه کارا اسماعیل اوغلو است. همچنین ترجمه‌ای با همکاری قیرلانغیچ (کیرلان قیچ) و دریا اورس  توسط شهرداری قونیه به چاپ رسید.

حجابی قیرلانغیچ (کیرلان قیچ) در مورد اثرجدید خود نیز توضیح داد: این اثر با اوزان سنتی شعر قدیم ترکی و هم تراز با وزن مثنوی از نظر تعداد هجاها نوشته شده است. مثنوی فقط با ترجمه در انسان ها نفوذ نمی کند و باید شرح و تحلیل های زیادی نیز برای آن انجام گیرد. در ترکیه در اتحادیه نویسندگان این کشور جلسات مثنوی خوانی به مدت ۱۷ سال برگزار شده و در این مدت تمام مثنوی خوانده شده و شرح ها توضیح داده شده است.

به گفته او مثنوی خوانی از دوره عثمانی در این کشور رونق داشته و فقط از طرف کسانی که از سوی پیران مولوی اجازه دریافت می‌کردند خوانده میشده ولی در زمان جدید توسط افراد مختلف و اساتید و بزرگان خوانده و بررسی می‌شود.

او در پایان به سخنان یحیی کمال  یکی از شاعران معروف ترکیه و آخرین شاعر شعر عروضی  در دوران عثمانی اشاره کرد که گفته بود «ما با خواندن مثنوی و خوردن پلو به دروازه‌های وین رسیدیم».  به اعتقاد او این سخن حال و هوای جامعه عثمانی را نشان می دهد.  در حال حاضر فقط چند عدد از مثنوی خانه ها و مولوی خانه های دوران عثمانی که در همه شهرها وجود داشت باقی مانده است.

وی همچنین از مدیر انتشارات حجه هم تشکر کرد.

محمدعلی موحد در سخنانی با تجید از فعالیت‌هایی که برای مثنوی شناسی در ترکیه انجام می شود به فهرستی اشاره کرد که به فرهنگستان زبان فارسی نیز ارائه داده است و مشخص می کنند که در ترکیه در هر ۳۰ سال یک ترجمه جدید از مثنوی معنوی ارائه می شود؛ چنانچه در حال حاضر علاوه بر ترجمه ای که در 12 جلد در چند سال گذشته از ترجمه مثنوی به چاپ رسیده بود، ترجمه منظوم آن نیز توسط حجابی قیرلانغیچ (کیرلان قیچ) ارائه شده است.

موحد گفت: در ایران نیز راجع به مثنوی و مشکلات آن کتاب‌هایی از جانب شیرازی، محقق سبزواری و دیگران به تالیف درآمده ولی اقدام با تالیف شرح کامل مثنوی از زمان فروزان اتفاق افتاده است در حالی که از سال ها پیش این کار در عثمانی و ترکیه دنبال می شود.

در هر 30 سال ترجمه جدیدی از مثنوی در ترکیه ارائه می شود

به گفته او خاندان مولانا حق عظیمی بر گردن ادبیات ترکی دارند چنانچه فرزند او نیز موسس شعر کلاسیک  ترکی محسوب می شود؛ هرچند مولانا خود ابیاتی به زبان ترکی نیز سروده است.

این مثنوی شناس توضیح داد که در واقع  دو زبان ترکی وجود دارد. زبان ترکیه دوران عثمانی در شعرهای افرادی مانند یحیی کمال  و همینطور در ترجمه سفرنامه ابن بطوطه می توان دید و آموختنش برای اساتید نیز راحت بوده و دیگری زبان ترکی جدید که بعد از دوره جمهوری اتفاق افتاد و باعث شده که نسل جدید، زبان ترکیه عثمانی را نفهمند.

او همچنین از شهر کتاب بابت تشکیل اینگونه جلسات تشکر کرد.

توفیق سبحانی سخنان موحد در زمینه ترجمه مثنوی معنوی در ترکیه در هر ۳۰ سال را تایید کرد.

سبحانی در مورد ترجمه ارائه شده گفت که این کتاب را با ترجمه ای که نیکلسون انجام داده بودمطابق داده است و نشان می‌دهد ترجمه بسیار دقیق است .

به گفته او در ترکیه عبدالله اوزدمیر حاجی طاهر اوغلو  بخشی از یک دفتر مثنوی را در بحر رمل به شکل شعر ترکی برگردانده بود و اگر مولانا قرار بود مولوی مثنوی را به ترکی بگوید دقیقا به همان شکل می سرود. 

وی با بیان اینکه ترجمه مثنوی به نثر هم مشکل است عنوان کرد که این کار برای قیرلانغیچ (کیرلان قیچ)  بسیار سخت‌تر بوده زیرا برای ترجمه باید هجاها را هم رعایت می کرد. 

قیرلانغیچ (کیرلان قیچ)  به درخواست موحد ابیاتی از مثنوی به زبان فارسی و ترجمه آن به ترکی را خواند که مورد تشویق حضار قرار گرفت.

در پایان نشست تصحیح جدید مثنوی فارسی با امضای موحد به مهمانان ترکیه ای و ترجمه ترکی مثنوی با امضای نویسنده و ناشر به موحد و سبحانی اهدا شد.