داخلی
»کتابخانه ملی
«علم باز» راهکاری برای افزایش شفافیت و دسترسی به دانش است
به گزارش لیزنا، محبوبه قربانی گفت: جشنواره پژوهش و فناوری با سابقه‌ای پانزده ساله، هر سال با یک شعار و مضمون ترویجی فعالیت خود را آغاز می‌کند. این مضامین با هدف توسعه رویکردهای جدید در حوزه‌های علمی به ویژه علم اطلاعات و دانش‌شناسی و علوم آرشیوی پیش‌بینی و پیشنهاد می‌شوند. امسال، مضمون اصلی جشنواره «علم باز» است که به عنوان سرآغازی برای مشارکت علمی در توسعه پژوهش‌ها در نظر گرفته شده است.
علم باز راهکاری برای افزایش شفافیت و دسترسی به دانش
وی در ادامه توضیح داد: مفهوم علم باز در سال‌های اخیر به منظور شفاف‌سازی فرآیندهای تولید علم و پژوهش مطرح شده است. هدف علم باز این است که نه تنها دسترسی به دانش و دستاوردهای علمی را تسهیل کند، بلکه دسترسی به فرآیندهای پژوهشی که منجر به تولید علم و دانش می‌شوند را نیز امکان‌پذیر سازد.
دبیر علمی جشنواره پژوهش گفت: در واقع، علم باز رویکردی است که تحقق توسعه پایدار در ابعاد سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی را ممکن می‌سازد و به توسعه عدالت اجتماعی و دسترسی به اطلاعات در جوامع کمک می‌کند.
محبوبه قربانی همچنین به هدف انتخاب این مضمون برای جشنواره اشاره کرد و گفت: هدف ما از انتخاب این مضمون، ترویج مفهوم علم باز در تمام فرآیندهای پژوهشی، منابع آموزشی باز، داده‌های باز و دسترسی آزاد به اطلاعات است. همچنین، رعایت حقوق معنوی مولفان و مباحث مرتبط با علم باز، مانند داوری‌های باز به جای داوری‌های دو سویه کور، باید مطرح و ترویج شوند تا جامعه علمی و دانشگاهی کشور نسبت به این موضوعات آگاه‌تر و حساس‌تر شود.
قربانی در تشریح تعریف علم باز گفت: علم باز شامل مطالعات نظری و پژوهش‌های کاربردی در حوزه‌های دسترسی آزاد، داده‌های باز، پژوهش باز، منابع آموزشی باز، نرم‌افزارهای منبع باز، ارتباطات علمی، سیاستگذاری علمی، مسائل حقوقی و حق مولف و تسهیل‌گری کتابخانه‌ها در دسترسی آزاد به اطلاعات است که پژوهشگران می‌توانند آثار خود به ويژه در دو قالب ایده و پوستر را حول موضوعات این محور ارائه کنند.
وی ادامه داد: موضوع دسترسی آزاد به حق دسترسی عموم به اطلاعات و منابع اطلاعاتی اشاره دارد. داده‌های باز نیز بر انتشار آزاد و باز داده‌های علمی و آماری و عملکردی موسسات و تحقیقات به منظور شفاف‌سازی تاکید دارد. منابع آموزشی باز در جریان آموزش فراگیر و در دسترس همگان مطرح شده است. نرم‌افزارهای منبع باز نیز بر حق استفاده، مطالعه، تغییر و توزیع نرم‌افزار و کد منبع در توسعه فناوری تاکید دارد. موضوع ارتباطات علمی و سیاستگذاری‌های علمی نیز از رویکردهای مورد توجه در علم باز است که موجب گردش آزاد تولید و بهره‌برداری از علم می‌شود. مسائل حقوقی نیز در فرایند علم باز از ملاحظات اساسی است.
تأکید بر دسترس‌پذیری اطلاعات و حفظ حقوق مالکیت معنوی
دبیر علمی جشنواره پژوهش سازمان در پایان افزود: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران به عنوان یکی از نهادهای اصلی و مرجع در دسترسی به اطلاعات میراث مستند ملی، همواره این موضوع را در سرلوحه کار خود داشته است. در کنار فواید علم باز، ملاحظاتی در خصوص حفظ حقوق مالکیت معنوی و مسائل امنیتی و حفاظت اطلاعات نیز باید در نظر گرفته شود. امیدوارم در جشنواره پژوهش امسال، شاهد آثار برجسته و خلاقانه‌ای در محور ویژه جشنواره باشیم و بتوانیم از افرادی که به موضوع علم باز دغدغه دارند، تقدیر و حمایت کنیم.
۱. از توهین به افراد، قومیت‌ها و نژاد‌ها خودداری کرده و از تمسخر دیگران بپرهیزید و از اتهام‌زنی به دیگران خودداری نمائید.
۲.از آنجا که پیام‌ها با نام شما منتشر خواهد شد، بهتر است با ارسال نام واقعی و ایمیل خود لیزنا را در شکل دهی بهتر بحث یاری نمایید.
۳. از به کار بردن نام افراد (حقیقی یا حقوقی)، سازمان‌ها، نهادهای عمومی و خصوصی خودداری فرمائید.
۴. از ارسال پیام های تکراری که دیگر مخاطبان آن را ارسال کرده اند خودداری نمائید.
۵. حتی الامکان از ارسال مطالب با زبانی غیر از فارسی خودداری نمائید.