گستردگی نقش فعالیت‌های داوطلبانه در توسعه خدمات کتابخانه‌های پاکستان

به گزارش لیزنا، ششمین وبینار مجازی همایش بین المللی طراحی و توسعه خدمات کتابخانه های عمومی؛ ایده ها الگوها و تجربه ها، روز پنجشنبه 14 بهمن ماه با بررسی موضوع نقش فعالیت های داوطلبانه در توسعه خدمات کتابخانه های عمومی پاکستان با حضور فیضه بشیر، استادیار و رئیس گروه علوم کتابداری کالج تحصیلات تکمیلی دولتی برای زنان در لاهور؛ الماس خانم، استادیار دانشکده زبان آموزش علوم اسلامی دانشگاه کالج دولتی لاهور و آشنا وسیم، عضو دانشگاه کالج دولتی لاهور به صورت مجازی برگزار شد.

لیلی سیفی، دانشیار دانشگاه بیرجند و دبیرعلمی همایش دراین نشست عنوان کرد: فعالیت های داوطلبانه قدمتی به اندازه تاریخ پیدایش بشر دارد. به دلیل اهمیت این موضوع در سال 1980 میلادی خدمات بشردوستانه توسط سازمان ملل متحد برای توسعه برنامه های انسان دوستانه دنبال شد و سمن ها، گروه های مردمی و NGO  های فراوانی در سطوح ملی و بین المللی برای توسعه خدمات عمومی در جوامع شکل گرفتند.

سیفی اضافه کرد: همواره از کتابخانه های عمومی به عنوان نهاد اجتماعی یاد می شود و تلاش این است که این نهاد مردمی از این گونه خدمات بی بهره نمانند. در تمام دنیا NGO ها و سازمان ها مردم نهاد همواره برای توسعه خدمات این نهاد همراه بوده اند.

وی در ادامه به فعالیت خیرین در استان فارس به عنوان یکی از فعالیت های داوطلبانه اشاره کرد و گفت: براساس آمار اداره کل کتابخانه های عمومی استان فارس، در این استان 63 درصد از کتابخانه ها با مشارکت خیرین و دیگر سازمان های تشکیل شده است. 12 پروژه قابل توجه در استان به همت خیرین در حال احداث است و 51 قطعه زمین نیز برای اهدای کتابخانه اهدا شده است.

سیفی اضافه کرد: فعالیت های داوطلبانه پاکستان تنوع بسیاری دارد؛ اما در  کشور ایران بیشتر خدمات داوطلبانه در حوزه زیرساختی و ایجاد کتابخانه متمرکز است.

دبیرعلمی همایش همچنین با اشاره به اینکه تنها دو هفته تا پایان مهلت ارسال مقالات به همایش باقی مانده است، از علاقه مندان و دانشجویان خواست مقالات تمام متن خود را به وب سایت همایش ارسال کنند.

درادامه این نشست دکتر المالس خانم، دکتر فیضه بشیر و آشنا وسیم به صورت مشترک به نقش فعالیت های داوطلبانه در خدمات کتابخانه های عمومی پرداختند.

الماس خانم، استادیار دانشکده زبان، آموزش علوم اسلامی دانشگاه کالج دولتی لاهور در این نشست با اشاره به تنوع قومیت در کشور پاکستان عنوان کرد: در کشور پاکستان جامعه و کتابخانه های عمومی نقش مهمی دارند.

فیضه بشیر نیز در ادامه این مبحث با اشاره به کتابخانه های عمومی در کشور پاکستان عنوان کرد: کتابخانه لاهور از قدیمی ترین کتابخانه های عمومی پاکستان است که  138 سال قدمت دارد و توسط فرماندار پنجاب در سال  1884 با اهدای مجموعه شخصی از کتاب ها تاسیس شد.

بشیر با بیان اینکه از سال 2007 تا 2020 دوره شکوفایی کتابخانه های پاکستان است اضافه کرد: 69.7 درصد از کتابخانه ها در این بازه زمانی ایجاد شده است. وی اضافه کرد: در پاکستان سیستم یکپارچه کتابخانه های عمومی در سطح ملی وجود ندارد و نهاد های مدیریتی متفاوتی کتابخانه ها را مدیریت می کند. 28 درصد کتابخانه ها زیرنظر اداره فرهنگ و گردشگری و آرشیو و 23درصد  کتابخانه ها نیز زیر نظر اداره فرهنگ و گردشگری، آثار باستانی و آرشیو هستند و این از چالش های اصلی کتابخانه های عمومی در پاکستان است.

وی به برخی از بزرگترین کتابخانه های عمومی در پاکستان اشاره و اضافه کرد: کتابخانه عمومی پنجاب با 400 هزار مجموعه ، کتابخانه دایال سینگ با  180 هزار مجموعه و کتابخانه قائد اعظم با  125 هزار جلد مجموعه از مهم ترین کتابخانه های پاکستان هستند  که نقش اصلی را در ترویج خدمات کتابخانه ای ایفا می کنند.

استادیار و رئیس گروه علوم کتابداری کالج تحصیلات تکمیلی دولتی برای زنان در لاهور، در ادامه به چالش ها و مسائل اصلی کتابخانه های عمومی پاکستان اشاره کرد و گفت: بودجه ناکافی، فقدان قانون یکپارچه سیاست گذاری، زیرساخت های ناکافی، کمبود کارکنان حرفه ای، عدم دسترسی به نرم افزارهای یکپارچه، سواد فناوری ناکافی، عدم استانداردسازی ،عدم آگاهی از پتانسیل فناوری اطلاعات و کمبود کتاب هایی با موضوع ادبیات محلی در مجموعه کتابخانه ها از جمله این مشکلات است.

بشیر تصریح کرد: عموما مردم به دلیل اشتیاق و علاقه خود برای برقراری ارتباط با جامعه برای فعالیت های داوطلبانه اقدام می کنند. اگر نگاه ما به حوزه توسعه ای، صرفا نگاه مالی نباشد، می توانیم از ایده فعالیت های داوطلبانه استفاده کنیم که کارهای خلاقانه بسیاری شکل می گیرد.

وی افزود: داشتن پایگاه های داوطلبانه یعنی اینکه فعالیت داوطلبانه را در راستای حمایت از ماموریت ها کتابخانه ها سازمان دهی کنیم. می توان از خدمات داوطلبانه به عنوان پلی برای روحیه و آگاهی بخشی به جامعه استفاده کرد.

بشیر به سازمان های داوطلبی که برای کتابخانه ها نقش مهمی ایفا کردند نیز اشاره کرد و گفت:  دراولین گام، 11 کتابخانه شخصی به صورت داوطلب در پاکستان به ارائه خدمات به عمومی پرداختند و تلاش آن ها این بود که فعالیت های فناورانه و ارتباطات را در کتابخانه های عمومی ترویج دهند. گروه مکانیزه کردن کتابخانه های عمومی  به نام اتومیشن نیز ترکیبی از متخصصان علوم کتابداری و کامپیوتر بود که با هدف ارتقای فناوری اطلاعات در کتابخانه های عمومی  فعالیت های خود را آغاز کردند. دستاوردهای آن ها ایجاد وب سایتی برای کتابخانه ها، ایجاد وب چند زبانه، امکان جست و جو از کتابخانه ملی، راه اندازی گروه های بحث، ارائه خدمات مشاوره رایگان و غیره در کتابخانه های پاکستان بود.