کارگاه « دیپلماسی علمی: چیستی و چرایی» برگزار شد

به گزارش لیزنا، کارگاه « دیپلماسی علمی: چیستی و چرایی» با تدریس دکتر حسن محمودی توپکانلو عضو هیأت علمی گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه سمنان روز چهارشنبه 21 اردیبهشت 1401 از ساعت 18 الی 19 به صورت مجازی در فضای ادوب کانکت از طریق آدرس  برگزار شد.

وی درباره دیپلماسی علمی مقدماتی را بیان کرد و گفت: امروزه علم و فناوری  نقش بسیار مهمی بر همه ی جنبه ی زندگی بشر از لحاظ فرهنگی، اجتماعی، روانشناختی، سیاسی و اقتصادی  دارد که در همه جا ردپای تاثیر علم و فناوری در زندگی بشر قابل مشاهده است. به ویژه  امروزه که بیش از هر متغیر دیگری مفهوم  علم و فناوری بر توسعه و مفهوم توسعه اقتصادی تاثیر  می گذارند.

وی در ادامه ی مبحث به عوامل توسعه ی اقتصاد پرداخت و گفت: علم و فناوری یک عامل بسیار مهم بر توسعه اقتصاد  است که امروزه به عنوان اقتصاد دانش بیان، اقتصاد دانایی محور و ... مطرح شده است.

وی در ادامه به  اهمیت دانش و فناوری در دنیای امروز پرداخت و گفت: علم و فناوری از اهمیت بسیار زیادی برخودار هستند به همین دلیل علم و فناوری در کشورهای مختلف مورد توجه مدیران و تصمیم گیرندگان  قرار می گیرد بر همین اساس یکی از  مفاهیمی که در سال های اخیر شکل گرفته است  که در اخبار هم آن را شنیده اید دیپلماسی علم و فناوری است.

 وی در ادامه کارگاه  به مباحث علم و نقش آن در زندگی  پرداخت:  یک جذابیت در علم و فناوری وجود دارد که باعث شده مورد توجه ی دستگاه دیپلماسی قرار بگیرد. علم  نقش مهمی  در دنیا در بحث توسعه و مسائل اقتصادی دارد و همچنین ثروت آفرینی بودن علم و اقتدار آفرین بودن علم و نقشی که در همه ی امورات زندگی انسان و بشر و به طور کلی در کل دنیا و جوامع  وجود دارد این ویژگی باعث شده علم و فناوری مورد توجه ی سیاست مداران قرار بگیرد. در دیپلماسی علم و فناوری از همه ی ابزار های ممکن برای توسعه منابع و توسعه قدرت و تمرکز خودشان در دنیا استفاده می کنند.

وی در ادامه ی مبحث درباره پتانسیل ها و ظرفیت های دیپلماسی در علم و فناوری پرداخت و گفت:  دیپلماسی می تواند به  توسعه ی علم و روابط علمی کمک کند. همچنین می تواند باعث خلق بازارهای جدید  برای علم، نهادهای علمی، محصولات مبتنی بر علم یا محصولات دانش بنیان بشود. دیپلماسی علمی می تواند شرایط و ظرفیت های لازم را برای توسعه همکاری های علمی، تحقیقاتی و متخصصین دانشگاه های مختلف فراهم کند. بنابراین، در هر دو مورد هم علم چیزهایی برای دیپلماسی دارد و هم در دیپلماسی  پتانسیل هایی است  که می تواند برای نهاد علم و فناوری مفید باشد.

وی در ادامه درباره به  تعاریف ارائه شده در دیپلماسی علم و فناوری  پرداخت و گفت:  دیپلماسی علم و فناوری به عنوان  قدمی برای وصل شدن علم و فناوری با سیاست خارجه و دستیابی به توسعه ی دوطرفه است. تعریف دیگر این است که استفاده از دیپلماسی برای توسعه علم و فناوری و ارتقاء تلاش های برای  استفاده ی از علم و فناوری برای اهداف دیپلماتیک است یعنی از دیپلماسی برای توسعه ی علم استفاده کنیم و از علم و فناوری برای رسیدن به اهداف دیپلماتیک مان استفاده کنیم یا در تعریف مشابه دیگری دیپلماسی علم و فناوری این گونه تعریف کرده است: استفاده از ظرفیت های علم و فناوری برای تحقق اهداف سیاست خارجی و همچنین استفاده از ظرفیت های دیپلماسی برای توسعه علم و فناوری است.

دکتر محمودی در ادامه مباحث درباره سه رویکرد قالب در دیپلماسی گفت: اولین رویکرد، علم در دیپلماسی است. در این رویکرد حقیقت به دنبال توصیف نقش علم و فناوری در مشاوره، آگاهی بخشی و پشتیبانی از اهداف سیاست خارجی است. سیاستمداران کشورها برای اینکه بتوانند تصمیمات درست سیاسی بگیرند  نیاز به مشاوره علمی دارند و آنها باید از مسائل علمی روز دنیا یا مسائل علمی جامعه خودشان و دیگر کشورها خبر داشته باشند.  چالش های بین المللی زیادی در دنیا هستند  مثل مشکلات زیست محیطی، بحث آلودگی ها، کمبود آب، بسیاری از معضلات اجتماعی  که در کل دنیا از جمله کشور ما وجود دارد.  رویکرد دیگری که در این زمینه وجود دارد، دیپلماسی برای علم است. علم  یک ماهیت مشارکتی و انباشتی دارد.  علمی که امروزه در دست ما است حاصل انباشت علم در دوره های مختلف است یا اگر علم پیشرفتی می کند بخاطر مشارکتی است که در این زمینه وجود دارد.

وی گفت: علم وقتی پیشرفت می کند که در معرض نقد و انتقاد و گفت وگو قرار بگیرد ما وقتی پیشرفت می کنیم که اولاً از دانسته ها و دانش دیگران مطلع باشیم و بعد هم اطلاعات و دانسته ها و یافته های خودمان را به دیگران عرضه کنیم تا بتوانند ما را نقد و انتقاد کنند و این باعث می شود که علم پیشرفت می کند.

دکتر محمودی  افزود: رویکری دیگری که وجود دارد علم برای دیپلماسی است. در دیپلماسی سعی بر این است که از  همه ی روش های ممکن به ویژه روش های صلح آمیز برای توسعه و مدیریت روابط بین کشورها استفاده شود. کشورهای مختلف با استفاده از سیاست خارجی یا دیپلماسی علمی که دارند به دنبال این هستند که روابط شان را با بهترین شکل ممکن با کشورهای مختلف مدیریت کنند به نحوی که بیشترین منافع و دستاوردها را بدست بیاورند.

وی در ادامه مباحث گفت : دیپلماسی علم و فناوری می‌تواند دستاوردهای مختلفی  برای کشورها به همراه داشته باشد که از جمله:

۱. دیپلماسی علمی می تواند باعث توسعه منافع سیاسی و اقتصادی کشورها شود.

۲. می توانیم از ظرفیت همکاری های علمی برای حل مناغشات سیاسی بین کشورها استفاده کنیم.

۳. دیپلماسی علمی  باعث توسعه روابط میان کشورها و مناطق مختلف فرهنگ ها بشود.

۴. آن می تواند باعث افزایش ارتباطات و تاثیرگذاری در عرصه ی بین الملل شود.

۵. از طرفی از طریق دیپلماسی علمی زمینه ی صادرات محصولات و خدمات دانش بیان را بین کشورهای مختلف ایجاد کرد و  زمینه جذب نخبگان و صاحب نظران را در کشورهای مختلف مهیا کرد.

وی در پایان افزود:  دیپلماسی علم و فناوری می تواند هم باعث توسعه ی سیاست و سیاست خارجی ‌شود و هم باعث توسعه ی خود علم و فناوری و نهاد های مرتبط در این زمینه بشود و هم می تواند زمینه ساز رشد اقتصادی کشورها شود.

گزارش: عاطفه دارابی دانشجوی کارشناسی رشته علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه سمنان