کتاب دوجلدی «دیالوگ با متن» به نقد گذاشته شد

 به گزارش لیزنا، پنجاه‌وششمین نشست ادبی شمس با موضوع ادبیات داستانی و نقد، به مسائلی همچون کارکرد، چرایی و چگونگی نقد و انواع آن پرداخت و بررسی کتاب دوجلدی «دیالوگ با متن» اثر محمد ریاحی را با حضور نویسندۀ اثر، جمعی از کارشناسان ادبی و علاقه‌مندان ادبیات محور کار خود قرار داد.

در این نشست که اجرای آن را مجتبی انوریان یزدی برعهده داشت، ابتدا ریاحی با بیان این‌که من معتقدم داستان و ادبیات و نقد ادبیات داستانی روی یک سکه هستند، افزود: اگر لازم است داستان‌نویس خوبی باشیم باید از نظریه‌هایی که در این زمینه ارائه شده آگاهی داشته باشیم؛ چرا که فرد وقتی حدود چیزی را نمی‌داند، نمی‌تواند ادعا کند که در آن زمینه کار می‌کند.

وی افزود: در مقابل، کسی هم که منتقد داستان می‌شود، هرچند لزوماً نیاز نیست داستان‌نویس باشد اما باید با ظرایف داستانی آشنا باشد.

این منتقد ادبی با این توضیح که ادبیات، زمانی ادبیات می‌شود که ما آن را در ساحت زیبایی‌شناسی ادراک کنیم، ادامه داد: ادبیات داستانی و شعر قبل از هر چیز در زبان جاری می‌شود و روح می‌گیرد و مسئلۀ من زبان است و هر اندیشه و امر دیگری تابع آن هستند.

ریاحی در بیان روش نقد خود اشاره کرد: در نقد ادبیات داستانی، محتوا برای من چندان دغدغه نیست و نوع پرداخت من به ادبیات براساس نظریه‌هایی است که در این زمینه ارائه شده است.

دکتر حمید ژیان‌پور خطاب به نویسندۀ «دیالوگ با متن» تصریح کرد: ما به هر شکلی که بخواهیم می‌توانیم دربارۀ محتوا صحبت کنیم و آن را تحلیل کنیم و نامی که شما بر آن گذاشتید، زیباترین‌ترین نام است که بسیار آن را می‌پسندم.

وی در نقد این کتاب با بیان این‌که آنچه در محتوای نقد وجود دارد، نوعی ساختار زبان‌شناسی است که به‌نوعی بافت درونی اثر را می‌کاود تا به لایه‌های زیرین اثر دست پیدا کند، افزود: در این کتاب به آشکارترین سطح از تحلیل محتوا پرداخته شده و آنچه در این کتاب ندیدم، زبان فروخورده بود.

این کارشناس حوزۀ ادبیات ادامه داد: منتقد هوشیار کسی است که حرکت تدریجی خود را گاه شتاب دهد و گاه متوقف شود، بایستد و موضع‌گیری کند.

در ادامه، علی براتی کجوان، با این توضیح که نقد یک اثر، ساحت ذهنی مخاطب را بر هم می‌زند و به همین دلیل پیوسته مورد انزجار نویسنده و مخاطب بوده است، افزود: همچنان که داستان‌ها در سبک‌های متفاوتی نوشته می‌شوند، نقدها هم با توجه به نظریه‌های مختلفی که وجود دارد، در سبک‌های مختلفی ارائه می‌شوند.

وی با بیان این‌که کتاب «دیالوگ با متن» یک اثر رئال است و نقدهایی که به آن وارد می‌شود، در حوزۀ رئال است، افزود: داستان‌هایی که در این کتاب انتخاب شده از نویسندگان مطرح داخلی و خارجی است و سطح خوبی دارد اما گاه سطح داستان‌ها تنزّل پیدا کرده است.

در پایان دکتر ریاحی با بیان این‌که تعیین درست و غلط متن کار نقّاد نیست، یادآور شد: من امکانات معنایی متن را اگر باالقوه است، بالفعل می‌کنم و این کار را نوعی تولید معنا می‌دانم.

گفتنی است که دکتر محمد ریاحی کار نقد ادبی را از دهۀ 60 آغاز کرد. وی چند سال تدریس ادبیات فارسی در یکی از دانشگاه‌های افغانستان و چاپ چند مجموعه نقد و بررسی داستان‌های ایرانی و خارجی را در کارنامۀ خود دارد و تاکنون در بسیاری از نشست‌های شمس در جایگاه منتقد حاضر شده است.