استاد عباس حری: دُرّ درخشان دانش کتابداری

 با تلاش گروه تاریخ شفاهی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و با همت خانم پیمانه صالحی تدوین‌گر و محقق محترمِ حوزۀ تاریخ کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران (از زبان افرادی که به‌حق نه تنها در رشد و بالندگی این حوزه نقش بلامنازعی داشته‌اند، بلکه با علاقه و نگاهی مستقل به بیان نظرات خود پرداخته‌اند)، شاهد انتشار سومین اثر در این راستا با عنوان با مسمّای «دُرّ دانش» هستیم. در این مصاحبه، که در زمانی مناسب (مهر سال 1383) با زنده‌یاد عباس حری انجام‌شده، بجز اطلاعات گوناگونی که نمایان‌کننده فضا، مکان و همت فردی دکتری حرّی در بالندگی خود است، می‌توان از زبان خود دکتر حرّی و به‌صورت شفاهی نظرات علمی و حرفه‌ای وی را در حوزه‌ای که در آن زمان با چالش‌های گوناگون، حتی نام رشته روبرو بوده، بیشتر دانست و درک کرد.

به این فراز از متن مصاحبه که در آغاز کتاب آمده است توجه کنید: «رشته کتابداری و اطلاع‌رسانی، جز ایجاد رابطه مؤثر میان انسان و دانش مقید نیست. یعنی دانش‌هایی که بر محمل‌هایی مختلفی مضبوط می‌شوند. علاوه بر این، از زمانی که مباحث اطلاع‌سنجی مورد توجه قرار گرفته، رشته کتابداری به محور رشد علمی تبدیل شده است.»

عباس حری از جمله کسانی است که از زمان مطالعه و کار و تدریس در حوزه کتابداری و در ادامه آن اطلاع‌رسانی، تمام همت خود را صرف کشف و معرفی زوایای گوناگون این رشته از طرق مختلف از جمله انتشار کتاب، مقاله، سخنرانی، مشاوره و تدریس ‌نمود و از نزدیک همیشه دست بر آتش این حوزه داشت. کارنامه فعالیت‌های این استاد عالم، بدون شک دارای جنبه‌های درخشانی است که امروز پس از گذشت سه سال از رحلت وی و انتشار چندین اثر در گرامی‌داشت خاطره او از طرف حرفه‌مندان و دانشورزان حوزه تخصصی همچنان دارای مطالب خواندنی و قابل مداقه است.کتاب «درّ دانش» در ده فصل تدوین شده که هر فصل شامل موضوع مستقل به‌صورت مصاحبه است. پرسش‌ها توسط خانم پیمانه صالحی و پاسخ‌ها توسط عباس حری ارائه شده است.

فهرست فصول کتاب عبارتند از: خانواده و نوجوانی/ آغاز تحصیلات دانشگاهی رشته کتابداری مقطع دکتری/ تدریس در دانشگاه و ویژگی‌های رشته کتابداری/ کتابخانه ملی ایران/ دایره‌المعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی/ کتابخانه ملی، عمومی و دانشگاهی و بازار کار رشته کتابداری/ نظام ملی اطلاع‌رسانی/ تألیفات و همکاری با نشریات/ شرکت در مجامع بین‌المللی و بررسی فعالیت‌های دفتر پژوهش‌های فرهنگی/ انتشارات حوزه علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی و انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران/ کارنامه، نمایه، گزیده تصاویر و کتابخانه. محقق محترم کتاب «درّ دانش» در پایان هر فصل با ارائه پی‌نوشت‌های لازم با استناد به منابع، که از ضرورت‌های این‌گونه آثار است، به افزایش آگاهی خواننده کمک قابل توجهی می‌کند. اصولاً باید توجه داشت در انتشار آثار تاریخ شفاهی در صورتی که چنین استنادهایی ارائه نشود کار ناقص تلقی می‌شود. بدیهی است این بخش از توضیحات در زمان انتشار مطالب تاریخ شفاهی و بنا به نیازی که از طرف تدوین‌گر و محقق احساس می‌شود باید تهیه و ارائه گردد و از پاسخ‌دهنده چنین انتظاری نمی‌رود. به‌ویژه این‌که در زمان مصاحبه به‌دلیل اتکاء بر حافظه فردی ممکن است مطالب و مواردی قابل ذکر مغفول بماند.

شخصیت زنده‌یاد دکتر عباس حرّی در کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران، شخصیتی اثرگذار و آثارش پراستناد است. به یقین می‌توان مدعی شد آثار و فعالیت‌های او در زمینه‌های گوناگون و دوره‌های مختلفِ تاریخ پنجاه‌ساله کتابداری نوین ایران که در نهایت به عنوان «علم اطلاعات و دانش شناسی» در حوزه دانشگاهی خود را معرفی نموده، جای بحث و مدّاقه فراوان دارد. خوشبختانه دلیل این تأثیرگذاری در کتاب «درّ دانش» که از زبان خود استاد حری بیان شده، به‌وضوح قابل درک است .

عباس حرّی در حوزه علمی به درجه استاد ممتازی دانشگاه تهران و در حوزه اجرا به عنوان معاون کتابخانه ملی ایران و مشاور اجرایی رئیس جمهور (آقای خاتمی) در حوزه اطلاع‌رسانی علمی نائل آمده است. در مقام عنوان مؤلف برنده جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران را کسب کرده و در همه حال خود را برای نقش‌آفرینی در وادی‌های گوناگون برای ارتقاء رشته کتابداری و اطلاع‌رسانی آماده می‌کرد. دلایل موفقیت در این رسالت و تعهد وی در «درّ دانش» با زبانی روان و صمیمی آمده است.  به عقیدۀ نگارنده این یادداشت، که خود افتخار شاگردی دکتر حرّی را داشته، مطالعه این‌گونه آثار تاریخی با این که وقت زیادی از دانشجویان و اساتید محترم رشته را نمی‌گیرد، موجبات پی بردن به جنبه‌ها و ابعاد گوناگون حرفه‌ای و تخصصی درک درستی از زمینه‌های فعالیت را برای نو اندیشیدن، ابداع و نهایتاً ارتقاء حرفه‌ای به‌وسیله خردمندان فراهم می‌آورد. این آثار تاریخی راه را نمایان‌تر و گام‌ها را استوارتر خواهند کرد. باشد که چنین بادا.

 مشخصات اثر

در دانش: مصاحبه تاریخ شفاهی با دکتر عباس حری. مصاحبه.. تدوین و تحقیق پیمانه صالحی. تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، 1395.

 دربارۀ نویسندۀ این متن

 کاظم حافظیان رضوی، ۶۲سال سن دارم. در مشهد متولد شدم و از ۲۰سالگی در تهران هستم. فوق لیسانس علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی از دانشگاه تهران دارم. اختیاری و با عشق کتابداری را انتخاب کردم. عاشق کتاب و ادبیات و هنر هستم. در عمرم بیشتر با کتاب زندگی کردم. دوستانم را تا حد امکان حفظ کردم. از میان دانشجویانم چندین دوست خوب پیدا کردم. حالا که فکر می‌کنم بهترین لحظه‌های زندگی‌ام وقت‌هایی است که کار مفید و رضایت‌بخشی انجام داده‌ام. بهترین سرگرمی من دیدن برنامه‌های علمی-تاریخی-هنری تلویزیون و فیلم سینمایی خوب به‌ویژه در سینما است. نوشتن و یادداشت‌برداری را بسیار دوست دارم. شوق دیدن و یادگیری در من همچنان زنده است. پیاده‌روی را بسیار دوست دارم.