داخلی
»مطالب کتابداری
»ستاد خبری ۲۵
نقش کتابدار در جذب کتابخوان
به گزارش لیزنا (ستاد خبری بیست و پنجمین هفته کتاب ایران) در یادداشت وزیرپور کشمیری آمده است: رشد شاخص‌های فرهنگی هر کشور نشانگر پیشرفت و توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه آن کشور است. یکی از این شاخص‌های مهم فرهنگی را می‌توان مطالعه نام برد، جامعه‌ای که کتاب می‌خواند و در آن مطالعه هدفمند وجود دارد مسیر سریع پیشرفت را طی می‌کند، این مورد با داشتن کتابخانه‌های کافی و کتابداران علاقه‌مند میسر است. هدف هر کتابدار ارتباط افراد با منابع و اطلاعات مکتوب و دیجیتالی است، نقش سنتی کتابداران در سده بیستم و بیست و یکم دچار تغییر و تحول شده است.
پژوهش‌های چند سال گذشته در جهان به صورت مقاله کتبی یا طرح‌های مختلف الکترونیکی همه بر نقش کتابدار و سازندگی در جامعه اشاره دارند.
درست است که منابع الکترونیکی و اینترنت استفاده از پایگاه‌های اطلاع‌رسانی، شبکه‌ها و نمایه‌ها بازیابی اطلاعات را ساده و سریع کرده، اما یادمان باشد که هنوز بیشتر برنامه‌ها، نرم‌افزارها، فرم‌های ماشین‌خوان و غیره توسط بشر انجام می‌شود و نقش کتاب و کتابدار همچنان پابرجا، پررنگ و دارای اهمیت است.
در سال ۲۰۱۵ مقاله‌ای در انگلیس به اهمیت کتابدار کتابخانه عمومی و مشخصات شغلی و مسئولیت‌ها و وظایف وی پرداخته است به طور خلاصه روزآمد‌بودن، سازماندهی منابع برای دسترسی آسان درک نیاز مراجعان و سرویس دهی با حداقل امکانات و حداکثر استفاده.
کتابداران در انواع کتابخانه‌ها ارائه خدمت می کنند و در گروه‌های مختلف اجتماعی نقشه خاص ایفا می‌کنند.
کتابداری که در دانشگاه‌ها و موسسه‌های آموزش عالی کار می کند، مراجعان و کاربران مشخص دارد. آنان منابع مورد نیازشان را می‌شناسند. کتابداران در موقع نیاز و لزوم راهنماییشان می‌کنند و در ارائه خدمت راهکاری معین دارند.
اما کتابخانه‌های عمومی ویژگی‌های خاص خود را دارد، جامعه این کتابخانه عموم مردم هستند. کتابدار به تمام مردم از سنین بسیار کم، کودکی، مهد کودک و پیش از دبستان، نوجوانی، جوانی تا بزرگسال و میانسال از طریق معرفی کتاب و دیگر منابع مورد نیازشان ارائه خدمت می‌کنند و این خدمات می‌تواند در تمام طول زندگی افراد ادامه داشته باشد.
درسال ۲۰۱۰ انجمن کتابداران آمریکا برای کتابخانه‌های عمومی هشت مولفه را تدوین کرد.
در مولفه چهارم گفته شده کتابدار توسعه‌دهنده فرهنگ مطالعه و کتابخوانی، هدایت‌کننده اوقات فراغت با هدف جذب فراگیر مخاطب به ویژه کودکان و نوجوانان است. زیرا آنها نسل آینده را تشکیل می دهند.
کتابدار می‌تواند با دوستی و مهربانی و کلامی جاذب به معرفی کتاب‌های مناسب کودکان بپردازد، آنان را در نشست‌های قصه‌گویی و نمایش فیلم شرکت دهد، نویسنده کتاب‌ها و تدوین کننده فیلم را به آنان معرفی کند و آرام آرام کودک را با دنیای کتاب آشنا ساخته و وی را جذب خواندن کتاب کند.
متأسفانه نظام کنونی آموزش و پرورش کمتر به کتابخانه، کتابخوانی و کتابدار توجه دارد، بنابراین نقشه کتابداران سنگین‌تر است. به یاد داشته باشیم، شعار روز جهانی کتاب برای کودکان و نوجوانان «بیایید با کتاب‌ها بزرگ شویم» است. این شعار نشانگر اهمیت کتاب و کتابخوانی برای کودکان و نوجوانان و کل جامعه است.
برای قشر نوجوان نیز کتابدار می‌تواند نقشی مؤثر در گسترش دانش آنان از طریق درک بهتر خواسته‌ها و نیازهایشان به وسیله کتاب و مطالب کتاب‌ها در داخل منابع الکترونیکی و وب‌سایت‌ها به کمک استفاده از فناوری‌های نوین داشته باشد. نوجوان به دنبال سرگرمی‌های نامناسب و مخرب نخواهد رفت و فرهنگ کتابخوانی در این قشر گسترش می‌یابد و با برآوردن نیازهای آنان موجب شکوفایی استعدادهایشان شود و به دنبال آن رشد و ترقی جامعه و بالندگی فرهنگی اجتماعی پدیدار خواهد گشت.
برای بزرگسالان و میانسالان نیز کتابدار با توجه به نیازهایشان و درک احساسات جستجوگرشان با آنان برخورد محترمانه داشته، با رفتاری دوستانه خواسته‌هایشان را با دقت گوش داده و با برآوردن خواسته‌هایشان آنان را جذب کتاب و کتابخانه کرده و رضایتشان را فراهم کند. چنانچه استفاده تجهیزات الکترونیکی را نمی‌دانند با آرامش به آنان آموزش دهد، برای کم سوادان و گروه‌های خاص نیز روش خلاقی را گزیده و به کتابخانه و کتاب علاقه‌مندشان سازد.
در بسیاری از کتابخانه‌های جهان فضاهای کتابخانه به کلی برای عموم باز است و گاه با دیوار‌های شیشه‌ای در اتاق‌های مطالعه و دیگر بخش‌ها، افراد را تشویق به آمدن به کتابخانه می‌کنند.
با وجود بحران‌های مادی که در اکثر کتابخانه‌های جهان چون انگلستان، آمریکا و دیگر کشورها رخ داده است مسئولان کتابخانه‌ها با به کارگیری منابع دیجیتالی و استفاده از ابزار الکترونیکی و گاه تعدیل نیروی انسانی و تغییر در فضای کتابخانه درصدد جبران مافات برآمده اند. زیرا برای همگان مسلم است که کتابخانه‌ها و کتابداران پیشگامان حرکت رو به جلو و در حال رشد همه جانبه در جامعه هستند و نقش سرنوشت‌سازی در بالندگی فرهنگی و اجتماعی دارند.
در کشور عزیز ما چنانچه تمام نهادهای آموزشی، دانشگاه‌ها، کتابخانه‌های عمومی، آموزش و پرورش به ویژه مدارس در تمام سطوح دارای کتابخانه مناسب و کتابدار متخصص باشند (خوشبختانه امسال معاونت محترم پرورشی و فکری وزارت آموزش و پرورش در لیزنا در مصاحبه‌ای گویا نوید احیای پست کتابدار در کتابخانه‌های مدارس و احیای رشد رشته کتابداری در دانشگاه فرهنگیان را داده است).
نهاد کتابخانه‌های عمومی نیز به تکریم کتابدار و نقش مهم وی در کتابخانه و اهمیت وی در جامعه همیشه و در همه حال پرداخته است و بهتر است دیگر نهادها نیز این امر را در جامعه نهادینه کنند.
همچنین دولت محترم در حمایت از کتابخانه هایی که بودجه کافی برای اجرای امور آموزشی و پژوهشی و اداری کتابخانه‌ها را ندارند؛ توجه بیشتری مبذول داشته و در این مورد همت گمارد، در آن صورت انشاالله جامعه‌ای به دور از آسیب‌های اجتماعی و عقب‌ماندگی فرهنگی خواهیم داشت و به خودکفایی علمی که هدف مسئولان مملکت و تمام اقشار جامعه است، خواهیم رسید.
با تشکر