عدم استاندارد مدون در مقوله‌های شاخص محیط دیجیتالی بین سامانه‌های کتابخوان

به گزارش لیزنا، به مناسبت هفته پژوهش و روز دانشجو به همت کمیته سواداطلاعاتی کتابخانه مرکزی دانشگاه قم کارگاه کتابخوان‌های الکترونیکی با تدریس دکتر مهدی علیپورحافظی عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی  برگزار شد.دکتر مهدی علیپور حافظی گفت: امروزه به دلیل همه گیری ویروس کرونا مشکل عدم اطمینان کاربر برای خرید در محیط‌های دیجیتال به صورت تدریجی حل گردیده و سبب پررنگ‌تر شدن توسعه کسب و کار و نقش کتابخانه‌های دیجیتالی و کتابخوان‌های الکترونیکی شده است. دیگر در محیط دیجیتال ما نیازمند مدیریت منابع اطلاعاتی نیستیم و نیازمند مدیریت محتوا دیجیتالی هستیم تا به صورت کارآمد از قابلیت‌های محیط دیجیتال که از آن غلفت کردیم استفاده کنیم .
وی گفت: مهمترین چالش‌های کتابخوان‌های الکترونیکی عبارتند از :

1.ناشرین: ناشران به دلیل نداشتن دانش دیجیتال علاقمند به محیط سنتی هستند، نادیده گرفتن حقوق مادی ناشر توسط کاربر و افراد سودجو؛ در واقع افراد سودجو به سواستفاده از اثار دارای حقوق مادی ناشر می‌پردازند و از طریق نفوذ به باگ امنیتی و دسترسی غیرقانونی اثار ناشر در محیط دیجیتال به کپی اثارشان پرداخته وعملا سرمایه‌گذاری ناشر را دچار شکست می‌کنند. همه این موارد منجر به عدم ریسک‌پذیری ناشرین برای فعالیت در عرصه کتابخوان‌های الکترونیکی شده است.

2.محدودیت درمقابل تنوع کتابخوان‌های الکترونیکی فعال درسطح کشور از بُعد مطالعه و استفاده و قابلیت‌های ان: در واقع کتابخوان‌های الکترونیکی سخت افزاری به نوعی شبیه‌سازی شده از محیط سنتی کتابخانه‌ها هستند و مورد استقبال ناشرین، مخاطبان، شرکت‌ها قرار نگرفته‌اند مثل e_book readerو e_reading _soft ware،کتابخوان‌های الکترونیکی نرم‌افزاری متعددی درقالب اپلکیشین درتلفن‌های همراه هوشمند مثل Google play books به صورت رایگان در دسترسند ولی از کاستی و عیب این نرم‌افزار این است که فایل‌های متنی (کتاب‌هایی) را به صورت دیجیتالی منتشر می‌کند که توسط خودشرکت google منتشر می‌شود.
کتابخوان‌های الکترونیکی نرم افزاری کارامدتر از کتابخوان‌های الکترونیکی سخت‌افزاری ( به دلیل: دسته‌بندی کتب خریداری شده، مدیریت یادداشت و... ) هستند.

3. هیچ استاندارد مدون و مشخصی درمقوله‌های شاخص محیط دیجیتالی مثل رعایت استاندارد فراداده، تولید محتوا و میان کنش‌پذیری اطلاعاتی بین سامانه‌های کتابخوان وجود ندارد. در واقع با محدودیت نوع محتوا در کتابخوان‌های الکترونیکی که محیطی شبیه به HTML دارند روبرو هستیم به این دلیل که نوآوری کمتری از سوی متخصصین و ناشرین وارد حوزه‌ی کتابخوان‌های الکترونیکی شده و عمدتا کتاب‌ها و کتابخوان‌های الکترونیکی توسط شرکت‌ها برای توسعه کسب و کار خود در قالب نرم‌افزاری به عرصه تولید رسانیده‌اند‌. استفاده از استاندار e_pub برای تولید محتوا کارامد در سامانه کتابخوان الکترونیکی نقش به سزایی دارد.
   وی در خصوص عدم وجود استاندارد برای میان کنش‌پذیری اطلاعاتی سامانه‌ها در سطح کشور افزود: این سامانه‌ها مستقل از هم عمل می‌کنند و عمدتا بازار کتاب روز را ندارند.

4.نداشتن اگاهی و سواد اطلاعاتی در زمینه‌ی عادت مطالعه الکترونیکی توسط کاربر.

5.قیمت‌گذاری نامعقول توسط ناشرانی( که تقریبا دولتی هستند)و به صورت اختصاصی به تولید محتوا در سامانه کتابخوان الکترونیکی می پردازند.
6.عدم توجه به مشتریان حقوقی (کتابخانه‌های دیجیتال فعال در سطح کشور) که فاقد سامانه‌های کتابخوان الکترونیکی هستند.

وی  در پایان افزود: برای اینکه قابلیت‌های متنوعی دراین سامانه‌ها در اختیار کاربر قراردهیم بایستی همانند دیگر کشورهای پیشرفته به ایجاد تغییراتی در زیرساخت‌های نرم افزاری این سامانه با بهره‌گیری از فناوری PWA بپردازیم. این فناوری فارغ از سیستم عامل تحت وب عمل می‌کند و نرم‌افزاری است که به راحتی برای کاربر بانصب بر روی موبایل هوشمند قابل استفاده است و در نهایت دارای امنیت بالا، استفاده افلاین و هزینه پایین برای بهره‌گیری است .

گزارش: دیباکاردگر، دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت علم اطلاعات دانشگاه قم