داخلی
»اخبار کتاب
شماره 132 مجله حکمت و معرفت منتشر شد
به گزارش لیزنا، سومین شماره از مجموعۀ «فلسفۀ معماری: پدیدارشناسی مکان» تکمیل کنندۀ مطالب دو شمارۀ پیاپی 112 و 113 (مرداد و شهریور 1394) است.
سردبیر این شماره دغدغۀ اصلی دو شمارۀ نخست را بررسی پدیدارشناسی به عنوان رویکردی مسلط در مباحث مربوط به مطالعات مکان، تحت عنوان کلیتر «فلسفۀ معماری» عنوان کرده است. دو شمارۀ قبلی با پیگیری ردپای جنبش فلسفی پدیدارشناسی، به بررسی پدیدارشناسی در پژوهشهای مربوط به معماری و مطالعات مکان پرداخته است. دفترهای یک و دو فلسفۀ معماری با هفده نوشتار و دو بخش نقد و معرفی کتابهای مربوط به این حوزه، علاوه بر پرداختن به برخی از موضوعات اصلی در فلسفۀ معماری مانند رابطۀ معماری با فلسفه و علوم انسانی و هنر، مباحث کلی در زیباشناسی معماری، رابطۀ اندیشه و زبان با معماری، معماری و نشانهشناسی، تجربیات جدید بدن به واسطۀ فضا و چند محور دیگر، به مباحث پدیدارشناسی معماری، تجربۀ زیباشناختی و ابژه زیباشناختی در معماری، پدیدارشناسی مکان و محیط، نقد و بررسی پدیدارشناسی به عنوان رویکرد و روشی برای پژوهش معماری نیز پرداخته بود.
دبیر دفتر ماه با تأکید بر اهمیت نقد و بررسی مطالعات مربوط به پدیدارشناسی مکان و معماری در ایران چنین نوشته است: «طبیعیست وقتیکه حوزهای رونق میگیرد، نیاز به نقادی، آسیبشناسی و محک زدن بیشتری دارد تا علاوه بر بررسی آثار تولید شده، امکان پیشگیری از خطاهای پژوهشی آینده فراهم شود. برای دقیقتر شدن این بخش از سخن دربارۀ خطاهای پژوهشی این حوزه چند پرسش طرح میکنم؛ هنگامی که از پژوهش پدیدارشناسانه در معماری سخن میگوییم مقصودمان چیست؟ رویکرد یا روش پدیدارشناختی در یک پژوهش معمارانه چگونه به کار میرود؟ ملاک و محک ما برای سنجش پژوهشهایی از این دست کدام است؟ پژوهشگر حوزۀ معماری که پدیدارشناسی را به عنوان روش پژوهش بر میگزیند، چگونه از صحت، دقت و پژوهش خود دفاع میکند؟ ناظر بیرونی چگونه میتواند اعتبار، درستی و قابلیت تعمیم احتمالی این پژوهشها را بسنجد؟ مسئلۀ قابل نقد این که است که ما با شماری از کتاب و مقاله در حوزۀ پدیدارشناسی معماری و مطالعات مکان روبهرو هستیم که باید بتوانیم از امکانات و محدودیتهای آنها برای به کارگیری در پژوهش، اعم از پایاننامهها و رسالههای دانشگاهی و مقالات پرسش کنیم؛ باید بتوانیم روایات پدیدارنگارانه از یک بنا بر اساس رویکرد یک فیلسوف مشخص و پژوهشهایی که ادعای به کارگیری روش پدیدارشناسی دارند و حتی آثار معمارانی که ادعای طراحی یا ساخت بنا بر اساس رویکردهای پدیدراشناسانه را دارند، تفکیک، طبقهبندی و مهمتر از همه نقد و بررسی کنیم. در واقع بتوانیم برای این پرسش که «پدیدارشناسی در پژوهش معماری به چه معناست و چه مراحلی دارد؟» پاسخی نسبتا روشن و شفاف بیابیم.»
دفتر ماه این شماره مشتمل بر شش نوشتار است و با دو گفتوگوی انتقادی با دو تن از متخصصان این حوزهها آغاز شده است. نخستین نوشتار با عنوان «نظریۀ معماری» گفتوگوی منیره پنجتنی با محمدرضا شیرازی، محقق ارشد انستیتوی توسعۀ پایدار دانشگاه آکسفورد است که سالها در این حوزه تألیف و تدریس کرده است. در این گفتگو دربارۀ رابطۀ فلسفه و معماری و جایگاه پدیدارشناسی به عنوان حلقۀ رابط قوی بین آنها، اندیشههای نوربرگ شولتس و پالاسما و همچنین دربارۀ موضوعاتی چون جایگاه نظریۀ معماری نزد معماران و نیاز آنها به نظریۀ معماری، رابطۀ هنر و ادبیات با معماری، اهمیت روش تحقیق در معماری، رابطۀ نظر و عمل، معماری معاصر و رابطۀ اش با سیاست گفتوگو شده است.
«پدیدارشناسی و پژوهش در معماری» عنوان گفتوگویی با محمدرضا رحیمزاده معمار و مدرس معماری، عضو هیأت علمی دانشکدۀ معماری و شهرسازی دانشگاه هنر است که علاوه بر اینها پژوهشی دربارۀ اندیشیدن به معماری بر اساس اندیشههای هایدگر انجام داده است. در این گفتگو علاوه بر پرداختن به برخی از مسائل حوزۀ پدیدارشناسی مکان، گفت وگو عمدتا بر نقد و بررسی جایگاه پدیدارشناسی در پژوهشهای معماری متمرکز است.
سومین نوشتار مقالهای به قلم م. زگارباوا با عنوان «دستهبندی پدیدارشناختی بنیادین باغ و منظر» با ترجمۀ فرزین فردانش است. مؤلف روشهای موجود باغ و منظر را چندان کارآمد نمیداند و به همین خاطر با استفاده از رویکرد پدیدارشناختی به سراغ مطالعۀ مسائل مطرح در زمینههای تخصصی باغ و منظر رفته است.
چهارمین مقالۀ این دفتر با عنوان «پدیدارشناسی خیال و نقش صور خیالین در فرایند خلق مکان آشنا» به قلم علی اکبری است. مؤلف کوشیده به مقولۀ رازآمیز خیال، فرایندهای شکلگیری آن و سازوکارهای قوه متخیله آدمی و نقش آن در فرایند خلق مکان آشنا بپردازد.
نوشتار پنجم به قلم مهرداد پورعلم با عنوان «دلوز در آستانۀ معماری: فضای «شدن»» است. این مقاله که در قالب مطالب مربوط به فلسفۀ معماری جای میگیرد با طرح مفهوم آستانۀ معماری به ارتباط فضاهای معمارانه با نمونههایی از ادبیات، سینما و نقاشی میپردازد.
آخرین مقاله با عنوان «شهرهای داستانی» به قلم گراهام لایوزی با ترجمۀ گلناز صالحکریمی از جلد نخست مجموعۀ خورا انتخاب شده است. لایوزی در این مقاله دیدگاه خود دربارۀ رابطۀ معماری و داستاننویسی را شرح میدهد. او زندگی انسانها را همچون داستانهایی میبیند که در صحنهی مادیِ زمانمند و مکانمندِ محیط شکل میگیرند. علاوه بر اینها در بخش کتاب با شاهین حیدری، استاد معماری دانشگاه تهران دربارۀ اهمیت روشِ پژوهش در معماری گفتوگو شده است.
دومین بخش نشریه با عنوان ادب و هنر مشتمل بر دو نوشتار است. نخستین نوشتار گفتوگویی با سروش دباغ است که محمدرضا واعظ شهرستانی انجام داده است. مقالۀ دوم نیز با عنوان «تحلیل فلسفی همدلی در تئاتر» به قلم محمد اصغری است. بخش سوم نشریه «اندیشه و نظر» نام دارد و از چهار نوشتار تشکیل شده است. نخستین نوشتار با عنوان «روششناسی پژوهشهای قرآنی در دورۀ جدید» گفتوگویی با مهرداد عباسی است که بررسی روشهای پژوهش در مطالعات قرآنی میپردازد. دومین نوشتار با عنوان «تفسیر سورۀ حمد» مقالهای به قلم سیدحسین نصر و با ترجمۀ انشاءالله رحمتی است. «می اندیشم، پس هستم: استتناج یا کنش؟» بخش دوم مقالهای به قلم یاکو هینتیکا با ترجمۀ مرتضی قرایی گرکانی و محمدمهدی موسوی است.
چهارمین بخش نشریه کتاب است. ابتدا سیدمسعود رضوی مقالهای با عنوان شاهکارهای حکایت پارسی نگاشته است. سپس منیره پنجتنی دبیر بخش کتاب با شاهین حیدری دربارۀ «روش پژوهش در معماری» گفتوگو کرده است. همچنین در این بخش دوازده کتاب مربوط به حوزۀ مطالعات نظری معماری معرفی شده است. در انتها نیز کتابشناسی گزیدهای از کتابهای فارسی و انگلیسی در حوزۀ معماری نظری معماری ارائه شده است. آخرین بخش نشریه گزارش است و منوچهر دینپرست، برخی از وقایع یک ماه اخیر در حوزۀ اندیشه را گزارش کرده است.
شمارۀ 132 نشریۀ اطلاعات حکمت و معرفت، با عنوان «فلسفۀ معماری: پدیدارشناسی مکان 3» با مدیر مسئولی و سردبیری انشاءالله رحمتی با بهای 5000 تومان در اختیار علاقمندان قرار گرفته است.
۱. از توهین به افراد، قومیتها و نژادها خودداری کرده و از تمسخر دیگران بپرهیزید و از اتهامزنی به دیگران خودداری نمائید.
۲.از آنجا که پیامها با نام شما منتشر خواهد شد، بهتر است با ارسال نام واقعی و ایمیل خود لیزنا را در شکل دهی بهتر بحث یاری نمایید.
۳. از به کار بردن نام افراد (حقیقی یا حقوقی)، سازمانها، نهادهای عمومی و خصوصی خودداری فرمائید.
۴. از ارسال پیام های تکراری که دیگر مخاطبان آن را ارسال کرده اند خودداری نمائید.
۵. حتی الامکان از ارسال مطالب با زبانی غیر از فارسی خودداری نمائید.