چهاردهمين دوره جشنواره نقد كتاب با معرفی برگزیدگان به کار خود پایان داد

به گزارش لیزنا بر اساس اعلام روابط عمومي موسسه خانه كتاب، آئين اختتاميه چهاردهمين دوره جشنواره نقد كتاب امروز (۲۷ آذرماه) با حضور محسن جوادي، معاون فرهنگي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، مجيد غلامي جليسه، مديرعامل موسسه خانه كتاب، حجت الاسلام و المسلمين سيدحسن اسلامي اردكاني و جمعي از اهالي فرهنگ و منقدان ادبي در سالن همايش‌هاي پژوهشكده فرهنگ، هنر و معماري برگزار شد.

محسن جوادي، معاون فرهنگي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي در اين مراسم اظهار كرد: به نظر من يكي از دلايلي كه همچنان به وجود مميزي نياز داريم اين است كه هنوز نقد در جامعه پا نگرفته است؛ اگر نقد، جدي گرفته مي شد و به يك نهاد پويا و مهم تبديل مي شد شايد كمتر به مميزي نياز بود.

وي ادامه داد: جامعه نشر فعلي اكنون با مشكل كتابسازي مواجه است؛ نقد مي تواند بخش عظيمي از اين مشكل را حل كند؛ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي در نظر دارد يك نهاد حقوقي در دفاع از مالكيت مولفان و ناشران تأسيس كند. بايد با ترويج فرهنگ نقد در جامعه مانع پيشروي كتاب سازي شد.

معاون فرهنگي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي افزود: نقد زنجيره تفكر فراهم مي كند. به اين معنا كه اگر خودِ نقد نيز مجدد نقد شود يك چرخه فكري ايجاد مي شود و بسيار ارزشمند است. بنده همواره به اين كه چرا در بخش علوم انساني مقالات معتبر خارجيِ بسيار اندكي داريم و به عبارت ديگر متأسفانه در بخش علوم انساني مقاله نقد پويايي وجود ندارد، مي انديشم در حالي كه ادعاي ما در بخش علوم انساني خيلي بيشتر از مباحث فني است.

جوادي اظهار كرد: متأسفانه هنوز بسياري از افراد با مقاله نويسي فني و حرفه اي آشنا نيستند، در چنين شرايطي تفكر به صورت خوب و جامع پرداخته نمي شود در نتيجه خوب نوشته، ارائه و چاپ نمي شود؛ اين موضوع نگران كننده است.

وي با بيان اين كه نقد مي تواند نقش به سزايي در پويايي دانش و رشد مقالات منتشرشده ما در عرصه بين المللي داشته باشد، افزود: كتاب غذاي روح است و كساني (ناقدان) مي توانند با نظارت عمومي بر كتاب ها و نه نظارت دولتي، غذاهاي سالم بيشتري را به جامعه معرفي كنند.

معاون فرهنگي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي با بيان اين كه نقد نوعي بخشش حقيقت و حتي مهم تر از نوشتن كتاب است، افزود: هر نويسنده اي بايد به نقد بپردازد در غير اين صورت نويسنده در دايره خودگرايي مي ماند. مولفان جوان وقتي از وجود نقد جدي در جامعه آگاه باشند به تدريج مسير بهتري در پيش مي گيرند و آثار فاخري توليد مي كنند.

جوادي در پايان نقد را نوعي مقدمه گفت وگو دانست و گفت: اگر نقد وجود نداشته باشد گفت و گو عميقاً شكل نمي گيرد.

نقد مي‌خواهيم

مجيد غلامي جليسه، مديرعامل موسسه خانه كتاب از ديگر سخنرانان اين مراسم بود. وي اظهار كرد: نقد را بايد سرمايه دانست؛ سرمايه‌اي كه پشتوانه‌اي جدي براي رشد كمي و كيفي نشر به حساب مي‌آيد و خلأ و كمبودش خسراني جبران ناپذير است.

وي ادامه داد: هرزمان نقد از جامعه - به طور كل و در اين مجال كه حوزه نشر است به طور خاص - جامه بربسته و يا كمرنگ شده است، شاهد آن بوده‌ايم كه آثار منتشره از كيفيت افتاده  و به كميت افزون شده‌اند. نتيجه اين تزايد حجم فراوان آثاري است كه از سويي خواننده را به بيراهه كشانده و از غايت مطالعه دور كرده و از سمتي ديگر سرمايه زماني و مالي وي را زايل كرده است.

مديرعامل موسسه خانه كتاب با بيان اين كه اهميت نقد براي هر سه ضلع نشر امري بايسته است، بيان كرد:  پديدآورندگان، ناشران و خوانندگان  نمي‌توانند خود را  در هيچ شرايطي مستغني از نقد بدانند، كه در باب اهميت نقد براي هر پديدآورنده مختصر همين كلام استاد سخن سعدي عليه الرحمه كافي است كه :«متكلم را تا كس عيب نگيرد، سخنش صلاح نپذيرد.»

غلامي جليسه افزود: جامعه بي‌منتقد به مثابه برهوتي است پراز نمك، كه در آن  جريان زندگي محال است. و زيبا بيان داشته است.

مديرعامل موسسه خانه كتاب توضيح داد: ناشران نيز اگر خود را در ترازوي نقد ننهند، اعتماد اهل كتاب را از دست داده و سرمايه خود نابود كرده‌اند. در گذشته براي ناشران هم سرمايه خودشان مهم بود و بسيار بيشتر، سرمايه خوانندگان -  كه خوانندگان سرمايه واقعي ناشرانند- و شايد از همين حيث بود كه هركسي جرأت نگارش متن بخود نمي‌داد و هر ناشر جسارت انتشار هر متني را نداشت.  يادداشتي كه انتشارات بنگاه ترجمه و نشر كتاب در انتهاي فهرست مردادماه ۱۳۴۱ شمسي خود منتشر كرده گواهي صادق بر اين گفتار است:«بنگاه ترجمه و نشر كتاب ميكوشد تا آثاري را كه منتشر ميسازد هم از حيث دقت و امانت و هم از لحاظ فضاحت و زيبايي كلام ممتاز باشد.اما مدعي اين نيست كه در اين كوشش هميشه چنانكه بايد توفيق مي‌يابد، بلكه ميداند كه بايد پيوسته در برطرف ساختن نقائص كار خود بكوشد و روز بروز بكمالي كه در آرزوي اين موسسه است نزديكتر شود. در اين كوشش بياري و راهنمايي دانشمندان و خوانندگان صاحبنظري كه پشتيبان اين مقصودند نيازمند است و تذكر و انتقاد آنانرا با شوق و منت ميپذيرد.اگر خطا را برما ببخشند يا بپوشند و تنها در نهان بگويند در اصلاح انتشارات خود از رأي آنان طرفي نخواهد بست. از اينرو از آنان تمني دارد كه هرگاه در انتشارات اين بنگاه بلغزشي يا خطايي برميخورند آنرا شفاها يا كتبا بما يادآورد شوند و ما را سپاسگزار راهنمايي خود نمايند. بنگاه براي آنكه بهيچ رو از ايگونه انتقادات محروم نماند. بهر خواننده اي كه تا چهارماه پس از تاريخ انتشار اثري بيش از ديگران تذكرات و انتقادات درست درباره آن ارائه دهد. بيست و پنج جلد از همان اثر، يا معادل قيمت آنرا نقدا پرداخت مينمايد.هرگونه انتقادي را مي توان كتبا به نشاني بنگاه خيابان بهار چهار راه تخت جمشيد فرستاد، اگر منتقد نخواهد نامش افشا شود بميل وي رفتار خواهد شد و اگر بخواهد تذكرات اصلاحي بنام وي ضبط شود باز نظر وي رعايت خواهد گرديد.»

غلامي جليسه ادامه داد: وضعيت كنوني نقد مدتهاست كه نااميد كننده است و روز به روز از تعداد مجلات و مقالات و منتقدين كم مي شود و از آن طرف حجم كتاب هاي منتشره رو به افزايش و كيفت آنها نيز همواره رو به كاهش است. نمي‌خواهم سخن به نااميدي تمام كنم كه البته حقير بسيار نااميدم از اين همه بي‌مهري به نشر و كتاب اما اگر نباشد همت ناشرانِ بنام و نويسندگان و مترجمان دلسوز و ننويسند و منتشر نكنند واگويه‌هاي خود از رنج‌هايي كه بر نشر مي‌رود، به زودي شاهد نشري كم عمق و پوپوليستي خواهيم بود كه نتيجه آن قطعا براي فرهنگ و تمدن اين مملكت شايسته نيست.

بخشي از كار منتقد رنجانيدن است

 سخنراني سيدحسن اسلامي اردكاني، دبير علمي چهاردهمين دوره جشنواره نقد كتاب بخش ديگر اين مراسم را به خود اختصاص داد. وي با اشاره به اهميت و ضرورت نقد كتاب اظهار كرد: بخشي از كار منتقد رنجانيدن است، كسي كه هرگز نقد نكند بي موضع است و انسان سليم الفكر هم نبايد بي موضع باشد.

وي با بيان اين كه اگر كسي يك معماري نامناسب را ديد حق دارد آن را بررسي و كاستي هاي آن را برملا كند، گفت: در طول تاريخ منتقدان همواره با بي مهري مواجه بودند. بخشي از سرشت دانشوري هر كسي  كه دست به قلم مي برد اين است كه به نقد بپردازد در غير اين صورت به خود و جامعه علمي جفا كرده است.

اسلامي اردكاني افزود: هرنويسنده اي مسووليتي دارد كه بخشي از آن نقد كردن است هيچ محققي نبايد نقد زياد بنويسد چون با اين كار قدر و ارزش خود را پايين مي آورد. همچنين افرادي كه اصلاً نقد نمي نويسند گويي در جامعه حضور ندارند. بنابراين فضيلت انتقاد وقتي مشخص مي شود كه بخشي از كار نويسنده به آن اختصاص پيدا كند.

وي توضيح داد: ۱۰۰۰ مقاله در حوزه هاي ۱۸ گانه به دبيرخانه ارسال شد كه از آن ميان ۲۰۰ مقاله به مرحله داوري رسيدند و در نهايت ۲۱ نفر انتخاب شدند كه تعدادي برتر و تعدادي هم شايسته تقدير شدند.

 دبير علمي چهاردهمين دوره جشنواره نقد كتاب بيان كرد: در اين دوره در ۸ گروه از جمله علوم اجتماعي، علوم سياسي، ادبيات عرب و عرفان مقاله منتقدانه اي دريافت نشد در حالي كه آثار زيادي دراين حوزه ها منتشر شده است.

منتقد واقعي دوست نويسنده است

حسن هاشمي ميناباد، نويسنده و استاد دانشگاه در بخش ديگر اين آيين اظهار كرد: اگر منتقد اصطلاح تخصصي مفهومي را كه توصيف مي كند بشناسد مي تواند با مراجعه به منابع تخصصي درباره آن ها اطلاعات بيشتري به دست آورد، موضوع را جامع تر بررسي كند و موضوع را به روشني به مخاطبانش انتقال دهد.

وي افزود: در نقد ترجمه به ابزارهاي مفهومي نيازمنديم؛ روش ترجمه و نوع ترجمه از جمله ابزارهاي نقد ترجمه است. ابزارهاي مفهومي ديگري نيز موجود است اما مشكل اين است كه پژوهش هاي دانشگاهيان به محفل اهل عمل راه نمي يابند. مطالب نظري آن قدر سخت است كه افراد باسواد غيردانشگاهي از آن سردرنمياورند. از سويي ديگر خبرگان و اهل عمل شان خود را بالاتر از آن مي دانند كه دانشگاهيان براي آن ها تعيين تكليف كنند.

اين نويسنده با بيان اين كه منتقد واقعي دوست نويسنده است، افزود: دانشگاهيان اهل نظرند و تئوري را خوب مي دانند اما عمدتاً از اوضاع ايران و زبان فارسي چيزي ندارند كه بگويند و نظريه هاي قبلي را تكرار مي كنند بدون اين كه تلاشي براي بومي كردن ترجمه پژوهش انجام دهند.

هاشمي ميناباد با اشاره به راهكارهاي پيوند نظريه با عمل، گفت: نظريه اي كه در نفس خود ارزشمند است بايد در دسترس اهل عمل قرار بگيرد تا بتوانند نظريه را در عمل پياده كنند. مفاهيم نظري را بايد به صورت ساده و كاربردي در اختيار مردم و مترجمان و منتقدان قرار داد.

برگزيدگان و شايستگان تقدير چهاردهمين دوره جشنواره «نقد كتاب» در گروه هاي كليات و اطلاع‌رساني، ميراث‌پژوهي، فلسفه، كلام و عرفان، روانشناسي و علوم تربيتي، فقه و حقوق، قرآن و حديث، اخلاق، علوم ‌اجتماعي، زبان، علوم و فنون، هنر، ادبيات فارسي، ادبيات داستاني، شعر معاصر، ادبيات عربي، تاريخ و جغرافيا، ايران و اسلام و كودك و نوجوان طي آیيني (دوشنبه ۲۷ آذرماه) به شرح زیر معرفي شدند.

کلیات و اطلاع رسانی

در این حوزه یک اثر برگزیده شناخته شد:

«بازشناختی از دانش‌شناسی: دیدگاهی واگرا یا همگرا در علم اطلاعات و دانش­شناسی»، علی جلالی دیزجی، فصلنامه نقد کتاب اطلاع­رسانی و ارتباطات، س سوم، ش 12، زمستان 1395.

میراث پژوهی

در این حوزه یک اثر برگزیده شناخته شد:

«نقد و بررسی فهرست نسخ خطی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران (ج. 28) »، پریسا کرم­رضایی، فصلنامه نقد کتاب میراث، س سوم، ش 9 و 10، بهار و تابستان 1395.

فلسفه، کلام و عرفان

الف) فلسفة اسلامی

در این حوزه دو اثر به طور مشترک  شایستة تقدیر شناخته شد:

«تأملی بر کتاب درآمدی به نظام حکمت متعالیه (جلد سوم): انسان­شناسی»، محمدرضا ارشادی­نیا، پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، س بیستم، ش39، پاییز و زمستان 1395.

«انگارۀ رشد فلسفه در دوران صفویه و نقدهای عجولانه بر منتقدان اندیشۀ صدرایی»، محمود هدایت­افزا، فصلنامه نقد کتاب کلام، فلسفه و عرفان، س سوم، ش9 و 10، بهار و تابستان 1395.

ب) فلسفة غرب

در این حوزه دو اثر به طور مشترک  شایستة تقدیر شناخته شد:

«نقد و بررسی کتاب ارسطو»، حميدرضا محبوبي­آراني، پژوهش­نامة انتقادی متون، س شانزدهم، ش3، مرداد و شهریور1395.

«انتشاری نه چندان خوش­خوان از کتابی خوشخوان: نقد و بررسی کتاب درآمدی به متافیزیک معاصر»، مهدی­ امیریان، آینه پژوهش، سال بیست و هفتم، ش162، بهمن و اسفند 1395.

ج) کلام

در این حوزه یک اثر برگزیده شناخته شد:

«منصب بابیت امامان در ترازوی نقد و بررسی محتواشناسانه با توجه به کتاب رازداران حریم اهل بیت (ع)»، نعمت­الله صفری­فروشانی، شیعه پژوهی، س دوم، ش 6، بهار 1395.

علوم تربیتی و روانشناسی

در این حوزه یک اثر برگزیده شناخته شد:

«هوش و گوش خود بدین پاداش ده: نقدی بر گزارش آرای تربیتی جاحظ در جلد نخست آرای دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت و مبانی آن...»، بهروز رفیعی، فصلنامه نقد کتاب اخلاق، علوم تربیتی و روان­شناسی، س دوم، ش 5، بهار 1395

دین

الف) قرآن و حدیث

در این حوزه یک اثر برگزیده شناخته شد:

«نقد روش­شناختی کتاب التفسیر و المفسرون فی ثوبه القشیب»، سید­هدایت جلیلی، فصلنامه نقد قرآن و حدیث، س دوم، ش 5، بهار 1395.

ب) فقه و حقوق

در این حوزه یک اثر شایسته تقدیر شناخته شد:

«نوشته­ای قابل تحسین همراه با گلایه­های چند در نقد و بررسی کتاب اصول حقوق مالکیت فکری»، علی­رضا محمدزاده­ وادقانی، فصلنامه نقدکتاب فقه و حقوق، س دوم، ش 8، زمستان 1395.

علوم اجتماعی

 ارتباطات

در این حوزه یک اثر برگزیده شناخته شد:

«حقوقی برای رسانه یا رسانه‌ای برای حقوق: نقدی بر کتاب حقوق مالکیت فکری آفرینش‌های رسانه‌ای»، پژمان محمدی، فصلنامه نقد کتاب اطلاع­رسانی و ارتباطات، س سوم، ش 9، بهار 1395.

زبان

الف) زبان فارسی

در این حوزه یک اثر برگزیده شناخته شد:

«درباره زبان فارسی افغانستان»، نامه فرهنگستان، مسعود قاسمی، س پانزدهم، ش 59، بهار 1395.

ب) زبان های دیگر

در این حوزه یک اثر شایسته تقدیر شناخته شد:

«بررسی و نقد کتاب راه‌بردهای یادگیری Les stratégies d'apprentissage»، کامیار عبدالتاجدینی، پژوهش­نامة انتقادی متون، س شانزدهم، ش1، فروردین و اردیبهشت 1395.

ج) زبان شناسی

در این حوزه یک اثر شایسته تقدیر شناخته شد:

«فرهنگ؟ دانشنامه؟ کارا؟ نغمه­های ناساز»، حسن هاشمی میناباد، فصلنامة نقدکتاب ادبیات، س دوم، ش5، بهار 1395.

هنر

در این حوزه یک اثر شایستة تقدیر شناخته شد:

«نگاهی به کتاب نگاشت توضیحی نظریه­های معماری و هنر»، هما افراسیابی، فصلنامه نقد کتاب هنر، س سوم، ش 9و10، بهار و تابستان 1395.

ادبیات فارسی

نقد ادبی

در این حوزه دو اثر به طور مشترک  برگزیده شناخته شد:

«بررسی و نقد رساله‌های شعری فلاسفة مسلمان از فن شعر ارسطو: ترجمه در زمانة عسرت»، داوود عمارتی مقدم، پژوهش­نامة انتقادی متون، س شانزدهم، ش 5، آذر و دی 1395.

«نقدی بر کتاب جستارهایی در باب نظریه روایت و روایت‌شناسی»، هادی یاوری، پژوهش­نامة انتقادی متون، س شانزدهم، ش 5، آذر و دی 1395.

ادبیات داستانی

در این حوزه یک اثر برگزیده  شناخته شد:

«خوانش باختینی رمان حیاط خلوت»، محمود رنجبر، ادبیات پایداری، س هشتم، ش 15، پاییز و زمستان 1395.

شعر

در این حوزه یک اثر برگزیده شناخته شد:

«با کاروان قصیده»، مهدی فیروزیان، آینه پژوهش، س بیست و هفتم، ش6، بهمن و اسفند 1395.

تاریخ و جغرافیا

در این حوزه یک اثر شایسته تقدیر شناخته شد:

«حاشیه­ها بر و خاطره­ها از سفرنامۀ ابن بطوطه پارسی گردان»، سیّد­حسین رضوی­برقعی، آینه پژوهش، س بیست و هفتم، ش157، فروردین و اردیبهشت 1395.

کودک و نوجوان

در این حوزه یک اثر برگزیده شناخته شد:

«تجلی شاعرانۀ باد: واکاوی اشعار پروین دولت‌آبادی با رویکرد به عناصر اربعه و تأثیر و ارتباط آن بر تفکر و برون ‌داد استعداد‌های نهفتۀ کودکان»، کیمیا امینی، فصلنامه نقد کتاب کودک و نوجوان، س سوم، ش11، پاییز 1395.

بخش ویژه:

نشریه شایستة تقدیر:

در این بخش فصلنامة پژوهشنامة ادبیات­کودک و نوجوان با مدیرمسئولی و سردبیری مهدی حجوانی  به عنوان نشریة شایستة تقدیر انتخاب شد.

منتقد جوان:

حمید عطائی نظری به عنوان منتقد جوان این دورة جشنواره شناخته شد.