افزایش فروش؛ آمارسازی یا واقعیت

به گزارش خبرنگار لیزنا، کمال صادقی درباره وضعیت نمایشگاه گفت: وضعیت برگزاری نمایشگاه کتاب با توجه به مشکلات زیرساختی نمایشگاه و حوزه نشر چندان مطلوب نیست. یکی از بحث‌های اساسی سهل بودن گرفتن مجوز نشر در کشور است، با حداقل شروط می‌توان مجوز انتشاراتی گرفت.  مخاطبانی که از بخش ناشران عمومی  بازدید می‌کنند به دلیل وجود بیش از حد عناوین تکراری دچار سردرگمی می‌شوند.  موضوع بازنشر گسترده آثار خارجی بدون رعایت حقوق کپی رایت و وجود ترجمه‌های گوناگون نیاز به بازنگری اساسی دارد.

آمار ارئه شده قابل ملاحظه نیست

وی در خصوص بحث فروش اظهار داشت: هرچند که سال‌ها مسئولین رده بالا شعار نمایشگاهی شدن نمایشگاه کتاب را مطرح می‌کنند اما همچنان شاهد برپایی یک فروشگاه کتاب هستیم. این مسئله باعث شده است که کتاب‌فروشی‌ها به عنوان بدنه اصلی فروش کتاب، در ایام برگزاری نمایشگاه و چند ماه قبل و بعد از آن آسیب جدی ببینند و فروش آنها به میزان بسیار پایینی می‌رسد.

صادقی درخصوص آمار اعلام شدۀ فروش کتاب در نمایشگاه گفت: مسئولان تا روز دهم نمایشگاه حدود 99 میلیارد تومان آمار فروش را اعلام کرده‌اند. اما با توجه به افزایش 20 تا 30 درصدی ملزومات چاپ از جمله کاغذ و زینک که منجر به گرانی کتاب شده است، این آمار چندان آمار قابل ملاحظه‌ای نیست و حتی اگر هدف نمایشگاه را تأمین اقتصادی ناشران بدانیم، این آمار نمی‌تواند از بار سنگینی که بر دوش این بخش از فعالان حوزه کتاب است، کم کند.

بازار نشر به جراحی نیاز دارد

هادی حسینی نژاد درباره مسائل موجود بیان کرد: این رویداد بزرگ که بیش از سه دهه قدمت دارد، به استانداردهایی رسیده است و در بخش‌های مختلف  مانند جابه‌جایی محل برگزاری تغییراتی داشته است.  اما ساختار برخی بخش‌ها نیز مانند بخش‌های نحوه فروش، ثبت نام و حضور ناشران بدون تغییر مانده است. مصلی محل مناسبی برای برگزاری نمایشگاه نیست اما همین که بیشتر ناشران در فضای مسقف قرار دارند، نکته مثبتی محسوب می‌شود. البته محیط ایده آل نیست و کمبود فضا همچنان وجود دارد. امیدواریم که خرید مستقیم کتاب از ناشران به جامعه کتاب‌فروشان چندان آسیبی وارد نکند.

وی  در خصوص آمار اعلام شده میزان فروش گفت: مقوله آمارگیری مسئله دقیقی نیست؛ به دلیل اینکه نحوه فروش متفاوت است و به صورت نقدی و یا از طریق کارت خوان صورت می‌گیرد. آمار اعلام شده میزان محدودی نسبت به سال گذشته افزایش داشته است، اما به دلیل افزایش قیمت کتاب‎ها نمی توان گفت نمایشگاه امسال موفق‌تر بوده است. باید به مسئله کاهش توان خرید مخاطبان نیز توجه کرد، بنابراین افزایش رقم فروش به دلیل افزایش قیمت کتاب است.

حسینی نژاد همچنین افزود: گرانی کاغذ فقط در گرانی کتاب تأثیرگذار نیست  و تأثیر این گرانی تازه آغاز شده است. با این شرایط قطعا در نمایشگاه سال آینده اتفاقات فاحش و قابل توجهی را در حوزه قیمت‌ها خواهیم دید، مگر اینکه تمهیداتی برای تأمین کاغذ و مواد اولیه تولید کتاب لحاظ شود تا این رویه متوقف شود.

او با اشاره به اینکه نشر ما در یک دوره خاص قرار دارد، ادامه داد: نشر در یک دوره گذار قرار دارد و باید  در ساختار سنتی خود تغییر رویه دهد و حرفه‌ای شود.  البته در این روند ناشران غیرحرفه‌ای که از راه‌های بازاری و تجارت و بدون استراتژی خاصی  وارد این حوزه شده‌اند، مجبور به ترک این حوزه می‌شوند. در هر حرفه و شغلی اعضای آن صنف باید حرفه‌ای برخورد کنند و بهترین باشند. ارتقا پیدا کردن گاهی به معنای پالایش شدن است، باید این مسائل را درک کنیم و آن را بپذیریم. ناشران در نشر حرفه‌ای نباید یک سری از تخلفات را انجام دهند و نباید کتاب‌سازی کنند.

حسینی نژاد همچنین افزود: برای حرفه‌شدن نشر، باید آیین نامه‌ها و قوانین بازبینی شوند تا سنجش تخصصی صورت بگیرد. حدود 17هزار پروانه نشر داریم که بخش عمده آن فعال نیستند و باید این حوزه پالایش شود. ورود به حوزه نشر بایدها و نبایدهای زیادی می‌طلبد تا با عاقلانه‌ترین و کم هزینه‌ترین شکل ممکن جراحی صورت بگیرد و تحول در صنعت نشر اتفاق بیفتد.

باید برای نمایشگاه نقشه راه مناسبی در نظر گرفت

علیرضا بهرامی نقاط قوت نمایشگاه  را در سه مورد دانست و گفت: حضور گسترده مردم  با وجود شرایط اقتصادی موجود  و علی رغم تبلیغات ناکافی و عدم اطلاع رسانی مناسب، حضور ناشران و بنگاه‌های کوچک تولید محتوا که در شرایط سخت تولید کتاب، کتاب‌های جدیدی در نمایشگاه عرضه کردند و تلاش همه جانبه مدیران و دست اندرکاران برای برگزاری نسبتا مطلوب نمایشگاه مهمترین نکات نمایشگاه امسال محسوب می‌شود.

وی در خصوص نقطه ضعف نمایشگاه نیز اظهار داشت: با توجه به تغییر زمان برگزاری نمایشگاه امسال و هم  به دلیل وجود شرایط ویژه اقتصادی و اجتماعی، در سیاست‌گذاری‌ها ضعف وجود داشت. امسال سال ویژه‌ای برای نمایشگاه بود اما استراتژی ویژه‌ای برای آن اتخاذ نشد. در هر صورت نمایشگاه امسال گذشت، اما نباید بدون نقشه راه مشخصی برای یک سال خاص برگزار می‌شد.

بهرامی همچنین درباره یکی دیگر از نقاط قوت نمایشگاه گفت: جلوگیری از عرضه کتاب‌های انتشاراتی‌های دیگر، یکی از نقاط مثبت نمایشگاه است. این اقدام گامی جدی برای مقابله با تبدیل کردن نمایشگاه به یک فروشگاه محسوب می‌شود. امیدوارم گام‌های دیگری در راستای مقابله با کتاب سازی و سایر مشکلات حوزه کتاب به صورت جدی برداشته شود.

وی معتقد است که  آمارسازی در اعلام میزان فروش صورت نگرفته است و اظهار داشت: بعید است که آمارسازی صورت گرفته باشد. اما هرچیزی که دروغ نیست الزاما راست هم نیست، نقطه ضعف مدیرانی که آمار می‌دهند را در این زمینه می‌بینم. آماری ارائه می‌شود که نشان دهنده یک سری رشدها است، اما این رشدها  ویژگی‌ها و زمینه‌هایی هم دارند.  با توجه به اینکه قیمت کتاب افزایش یافته است در تعداد فروش کتاب تأثیر می‌گذارد.  

بهرامی افزود: برخی از دست اندرکاران معتقدند که در تراکنش افزایش داشته‌ایم، باید این آمار به صورت تفکیکی برای هر بخش  اعلام شود. همچنین باید میان تراکنش‌های ناشران بزرگ و کوچک نیز تفکیک انجام بگیرد. با توجه به اینکه تولید محتوا در ناشران بزرگ اتفاق نمی‎افتد، با انجام این کار می‌توان برای تولید محتوا در این بنگاه‎های کوچک تمهیداتی اندیشید.

بهرامی درباره رویه‌های اشتباه نمایشگاه نیز گفت: برخی از ناشران بزرگ برای اینکه تبلیغاتی برای خود داشته باشند، اقداماتی انجام می‌دهند که به پای استقبال مردم از غرفه آنها نوشته می‌شود، در صورتی‌که اینگونه نیست. مشکل اینجا است که همه حقیقت تبیین نمی‌شود و برخی تصور می‌کنند آمارسازی انجام شده است.