معرفی کتاب اصفهان نصف جهان

درباره نویسنده کتاب

صادق هدایت (زاده‌ی سال 1281 و درگذشته‌ی سال 1330) داستان‌نویس و مترجم مشهور ایرانی است. به دلیل سبک نویسندگی و آثار قوی، او را یکی از پدران داستان‌نویسی نوین فارسی می‌دانند. از مشهورترین آثار تألیفی وی می‌توان به رمان بوف کور و سگ ولگرد اشاره کرد. هدایت برخی آثار فرانتس کافکا و ژان پل‌سارتر و ... را ترجمه کرده است.

معرفی کتاب

اصفهان نصف جهان از نخستین آثار هدایت است. وی پس از بازگشت از فرانسه طی سفر کوتاهی که به اصفهان داشته، این کتاب را نوشته است. این کتاب نوعی سفرنامه است ولی نه از نوع معمول و شناخته شده. هدایت سعی کرده است تا تجربه سفر خود را به اصفهان به یک اثر هنری تبدیل کند بنابراین اصفهان نصف جهان کتابی نیست که بیان کننده‌ی اصفهان در یک دوره‌ی تاریخی معین باشد بلکه نویسنده آن را به کتابی توصیفی از اصفهان از دیدگاه خودش تبدیل کرده است. در ابتدای کتاب هدایت علت سفر خود به اصفهان را نمی‌داند فقط اشاره می‌کند که طبق شنیده‌ها و خوانده‌هایش و طبق عکس‌هایی که از اصفهان دیده بوده است آن شهر در نظرش افسانه‌ای جلوه کرده است با بناهای تاریخی و آثار هنری فراوان.

کتاب با یک خاطره از دوران دبستان نویسنده آغاز می‌شود و نگارنده به شرح سفر خود به اصفهان می‌پردازد. هدایت در نگارش خاطرات این سفر از قلم توانایش برای توصیف صحنه‌ها استفاده کرده است. سفر چند روزه‌ی هدایت به اصفهان مصادف با ایام تعطیلی تاسوعا و عاشورا بوده که در چند جای کتاب به آن اشاره شده است. وی پس از رسیدن به اصفهان در خانه‌ی یکی از دوستانش اسکان می‌یابد و به بازدید از آثار و بناهای تاریخی شهر زیبای اصفهان می‌رود و به توصیف عظمت و شکوه هنرهای مختلفی که در این اماکن مشاهده می‌کند، می‌پردازد.

چند نکته حائز اهمیت درباره اصفهان نصف جهان:

1.      یکی از نکاتی که در این کتاب بسیار حائز اهمیت است این که نویسنده مانند نویسندگان ماقبل خود یک سفرنامه‌ی معمولی ننوشته است و سعی کرده تا سبک و شیوه‌ی جدیدی در سفرنامه‌نویسی بیازماید.

2.      نکته دیگر این که هنگام بازدید هدایت از اماکن مذهبی و مساجد اصفهان، دیدگاه و احساس وی نسبت به مراسم عزاداری هویدا می‌شود.

3.      شیوه توصیف هدایت از کاشی کاری‌ها و به طور کل آثار هنری اصفهان بسیار حائز اهمیت است و چون خود او هم یک هنرمند با قلم توانا است جملاتش درباره عظمت و روح‌نوازی هنر اماکن تاریخی اصفهان پر از احساس و تاثیر برانگیز است. که یکی از نکات مثبت کتاب می‌باشد.

4.      در بازدید از منارجنبان و آتشگاه اصفهان، توصیف‌های هدایت از آتشکده بسیار جالب است زیرا دیدگاه و احساس وی نسبت به تاریخ باستان ایران بیان می‌شود.

5.      صادق هدایت یک نویسنده با روحیه‌ی بسیار حساس نسبت به آزار و اذیت حیوانات است که در طول سفر به خوبی اشاره شده است مثلاً از برخورد بد مردم با سگ دوستش، احساس آزردگی می‌کند.

ویژگی‌های کتاب

این کتاب یکی از آثار اولیه‌ی هدایت است، وی سعی کرده است تا در طول سفر کوتاهی که به اصفهان داشته است و یادداشت‌هایی که از این سفر برداشته، خود را بیشتر بشناسد. البته هدایت در چند جای کتاب علت سفر خود به اصفهان را نمی‌داند و در همان آغاز کتاب علت سفرش را گفته‌ها و شنیده‌هایش از اصفهان و زیبایی های آن محتمل می‌داند.

قسمتی از کتاب

« چرا تصمیم گرفتم که بروم به اصفهان؟ نمی‌دانم. ولی دیرزمانی بود که آن‌چه عکس از اصفهان دیده بودم و وصفی که از آن شنیده یا خوانده بودم، این شهر را به طرز افسانه‌آمیزی به نظرم جلوه داده بود. مانند حکایت‌های هزار و یک شب. با مسجدها، پل‌ها، کوشک‌ها، مناره‌ها، کاشی کاری‌ها، قلم کاری‌ها، نقاشی‌ها و بالاخره شهر پراستعداد هنرمندان که گذشته‌ی تاریخی دارد و در زمان صفویه بزرگ‌ترین شهر دنیا به شمار می‌آمده و هنوز شکوه و عظمت دیرین خود را از دست نداده است. و همه‌ی این‌ها کافی بود که اصفهان مرا به سوی خود بکشاند و نیز باید اقرار بکنم که پشیمان هم نشدم.»

سخن پایانی

صادق هدایت یکی از تواناترین نویسندگان معاصر کشورمان است و با دیدگاه‌ها و اندیشه‌های منحصر به فرد خودش. مطالعه آثار هدایت، دقت و توجه عمیق می‌طلبد. اصفهان نصف جهان به دلیل واقعی بودن تمام وقایع آن، می‌تواند کتابی حائز اهمیت در شناخت افکار و روحیات هدایت باشد. و البته توصیف اصفهان، که یکی از شاهکارهای هنر و تاریخ سرزمینمان است، از زبان و نگاه صادق هدایت بسیار دل انگیزتر می‌شود.

مشخصات کتاب:

اصفهان نصف جهان/ صادق هدایت. تهران: نشر قطره، 1377. (92 صفحه)

درباره نویسنده این متن:

ندا ناطقی، متولد 29 مرداد 1365 – اصفهان. ساکن تهران و کتابدار در کتابخانه عمومی علامه دهخدا و دانشجوی کارشناسی ارشد مجازی دانشگاه شهید بهشتی تهران رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی. به عرفان و شعر نو علاقه‌مندم.