داخلی
»مطالب کتابداری
»گاهی دور گاهی نزدیک
(لیزنا، گاهی دور/ گاهی نزدیک: ۲۵4): مهدی لطفی پناه؛ مدیر اداره اطلاع رسانی و کتابخانه تخصصی پژوهشگاه رویان: توانایی سرعت بخشیدن به تولید دانش، موضوعی پیچیده، گسترده و همواره یکی از دغدغه های اصلی پژوهشگران و دانشمندان بوده است و فراتر از تصورات پژوهشگر تازه کاری است که ارزش زمان را در تحقیقات علمی درک نمی کند. از سویی دیگر، یکی از دغدغه های پژوهشگران و دانشمندان عرصه علم در حوزه های گوناگون- پس از انجام مطالعات و تحقیقات و برای به اشتراک گذاری و انتشار مطالب علمی خود- شناسایی و انتخاب نشریات علمی شایسته، معتبر، مناسب و تأثیرگذار برای چاپ و انتشار است.
به همین منظور و از سال 2013 میلادی وبسایت کاربردی SciRev.org که پوشش موضوعی آن کلیه علوم را شامل می شود توسط دو نفر از اساتید علم اقتصاد راه اندازی شد. «یورن اسمیت[1]» رئیس بنیاد SciRev و استادیار دانشگاه دولتی «رادبود[2]» در کشور هلند است که تحصیلات دانشگاهی خود را تا مقطع دکتری در حوزه های روانشناسی و جامعه شناسی به پایان رسانیده است. تمرکز موضوعی تحقیقات وی بیشتر بر روی نابرابری، توسعه، انسجام اجتماعی، ایجاد بانک اطلاعاتی و توسعه ابزارهای دانش است. او بیش از صد مقاله علمی در حوزه های اقتصاد، جامعه شناسی، بهداشت عمومی، پزشکی و زیست شناسی انسانی منتشر کرده است. همکار وی «جانین هاسمن[3]» دبیر و خزانه دار بنیاد است. هاسمن نیز تحصیلات خود را در دانشگاه گرونینگن و آمستردام به ترتیب در رشته های اقتصاد و انسان شناسی انجام داده است. عمده تحقیقات وی نابرابری تحصیلی و جنسیتی، توسعه اقتصادی، انسان شناسی و نوع دوستی والدین است.
در مصاحبه ای که در ماه دسامبر سال 2016 میلادی با این دو استاد دانشگاه و بنیانگذاران SciRev انجام شده، هدف از ایجاد این وبسایت اینگونه بیان شده است:
ثبت نشریات علمی در این بانک اطلاعاتی نه تنها موجب اعتبار بیشتر می شود بلکه نشریات معتبر و با ارزش برای بهبود روند بررسی مقالات علمی و نحوه رسیدگی دیگر نشریات به مقالات رسیده شده تلاش بیشتری خواهند کرد. از سویی دیگر نشریات علمی تازه وارد و کم اثر انرژی کمتری صرف می کنند و در جهت سازماندهی بهتر امور تحریریه در دبیرخانۀ نشریه تهییج می شوند تا به استانداردهای لازم دست یابند. پژوهشگران نیز می توانند نشریات علمی حوزه موضوعی مورد نظر را به سرعت بررسی کنند و مقالات خود را زودتر از آنچه انتظار دارند منتشر کنند. آنها می توانند تجربیات خود در زمینه ارائه دست نوشته شان[4] به نشریات را با دیگر همکاران و پژوهشگران سراسر جهان به اشتراک بگذارند و کارآمدترین و سریع ترین نشریه را در روند بررسی معرفی کنند؛ مقایسه اطلاعات ارائه شده توسط پژوهشگران و نویسندگان به امتیاز عددی تبدیل می شود و میانگین رتبه نشریات از نظر چگونگی روند بررسی تعیین می گردد. نشریات بر اساس مدت زمان دور اول بررسی، کل زمان روند بررسی و مدت زمان عدم پذیرش فوری[5]، مقایسه می شوند و نظرات نویسندگان در بخش «همه بررسی های دریافت شده[6]» شفاف سازی و ارائه می شود. همچنین نویسندگان با ایجاد یک حساب کاربری رایگان خواهند توانست تا کلیه نسخه های نگارش شده و در دست بررسی خود را مدیریت کنند. به وسیله این ابزار تحت وب، سردبیران این فرصت را می یابند تا عملکرد نشریه خود را با نشریات دیگر و هم موضوع مقایسه کنند و شرایط نشر را بهبود بخشند. هدف SciRev کمک به علم به وسیله کارآمدکردن فرایند داوری است. باید بدانید که راه اندازی این وبسایت از تجربه خود ما در روند بررسی های علمی شکل گرفت. این تجربه همانند تجربه دیگر پژوهشگران و همکارانی بود که پس از نگارش و ارسال مقاله، بی وقفه منتظر نتایج نامعلوم هستند. به وسیله این ابزار فرصتی فراهم شد تا به منظور بهبود فرایندها، پژوهشگران بتوانند در انتخاب نشریات کارآمد و مؤثر موفق تر عمل کنند. این بانک اطلاعاتی، وبسایتی است که توسط پژوهشگران و برای پژوهشگران ابداع شده است؛ شفافیت در چگونگی روند بررسی مقالات توسط نشریات از اتلاف زمان دانشمندان کاسته و دیگر دانش ارزشمند دانشمندان برای مدت بسیار طولانی بر روی میزهای داوران و دفاتر تحریریه دست نخورده باقی نمی ماند.
برای تقویت ارتباطات دانشمندان سراسر جهان، هر یک از میلیون ها پژوهشگر سراسر جهان می تواند پس از ثبت نام در این وبسایت، آگهی رایگانی را در حوزه علم و برای ارتباط با جهان علم قرار دهد.
همچنین در بخش پیوندهای وبسایت شرایطی فراهم شده است تا سردبیران و مدیران اجرایی نشریات علمی بتوانند پیوند (لینک) وبسایت SciRev را در صفحه وبسایت نشریه خود قرار دهند تا نویسندگان به راحتی از شرایط روند بررسی آن نشریه مطلع شوند. پژوهشگران می توانند لیست نشریات معتبر با رتبه یک در روند بررسی مقالات علمی را در این بانک اطلاعاتی مشاهده کنند.
هر چند برخی دیگر از وبسایت های مشابه در این زمینه وجود دارند و حتّی ناشرانی همچون الزویر[7] و اشپرینگر[8] اقدام به ایجاد پیوندهای «پیدا کننده نشریه[9]» کرده اند، نگارنده این مطلب به همه نشریات علمی معتبر ایرانی پیشنهاد می دهد تا نسبت به ثبت اطلاعات خود برای نمایه شدن در این وبسایت رایگان و ارزشمند پژوهشی اقدام کنند.
۱. از توهین به افراد، قومیت‌ها و نژاد‌ها خودداری کرده و از تمسخر دیگران بپرهیزید و از اتهام‌زنی به دیگران خودداری نمائید.
۲.از آنجا که پیام‌ها با نام شما منتشر خواهد شد، بهتر است با ارسال نام واقعی و ایمیل خود لیزنا را در شکل دهی بهتر بحث یاری نمایید.
۳. از به کار بردن نام افراد (حقیقی یا حقوقی)، سازمان‌ها، نهادهای عمومی و خصوصی خودداری فرمائید.
۴. از ارسال پیام های تکراری که دیگر مخاطبان آن را ارسال کرده اند خودداری نمائید.
۵. حتی الامکان از ارسال مطالب با زبانی غیر از فارسی خودداری نمائید.